Bekijk de tekstversie van deze video. 

Beschermde discriminatiecriteria

In België bestaan er drie wetten die samen de antidiscriminatiewetgeving vormen: de Genderwet, de Antiracismewet en de Antidiscriminatiewet. Samen onderscheiden ze verschillende beschermde discriminatiecriteria. Discriminatie op grond van elk van deze criteria (ook persoonlijke kenmerken genoemd) verboden en strafbaar.

De gewesten en gemeenschappen hebben ook een gelijkwaardige reglementering aangenomen (een volledig overzicht van de wetgeving kan geraadpleegd worden op de pagina ‘Wetgeving en Aanbevelingen’).

Dit zijn de verschillende discriminatiecriteria, opgedeeld per wet:

• Genderwet: geslacht, zwangerschap, bevalling, het geven van borstvoeding, moederschap, adoptie, medisch begeleide voortplanting, genderidentiteit, genderexpressie, zogenaamde ‘geslachtsverandering’, sekse-kenmerken, vaderschap, meemoederschap
• Antiracismewet: nationaliteit, nationale of etnische afstamming, zogenaamd ras, huidskleur en afkomst (Joodse oorsprong)
• Antidiscriminatiewet: leeftijd, seksuele oriëntatie, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, geloof of levensbeschouwing, politieke overtuiging, syndicale overtuiging, taal, gezondheidstoestand, een handicap, een fysieke of genetische eigenschap, sociale afkomst of toestand

Unia is bevoegd voor alle discriminatiecriteria, behalve geslacht en taal:

• Voor het criterium geslacht werd een apart instituut opgericht: het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen.
• Voor het criterium taal is er in België aan geen enkel overheidsorgaan een specifieke bevoegdheid toegewezen. 

Bekijk de tekstversie van deze video. 

Directe of indirecte discriminatie?

• Er is sprake van directe discriminatie als je slecht behandeld wordt op grond van een eigenschap die beschermd is door de wet. Bijvoorbeeld als je bij een sollicitatie wordt afgewezen omdat je een donkere huidskleur hebt.
• Het kan ook zijn dat een ingreep die op het eerste zicht onschuldig lijkt, toch discriminerende gevolgen heeft. In dat geval spreken we van indirecte discriminatie. Bijvoorbeeld als een café geen dieren toelaat, en daardoor ook een klant met een blindengeleidehond er niet binnen mag.
• Soms is het wel toegelaten om een onderscheid te maken. Bijvoorbeeld als een agentschap uitdrukkelijk een wat oudere mannequin zoekt voor de promotie van cosmetica tegen huidveroudering.

Opdracht tot discriminatie

• Iemand de opdracht geven of vragen om te discrimineren is verboden.
• Bijvoorbeeld: een klant vraagt aan een uitzendkantoor om voor een bepaalde functie geen kandidaten van buitenlandse afkomst aan te nemen.

Discriminerende intimidatie

• Hier gaat het om ongewenst gedrag verbonden aan een van de beschermde criteria en dat iemands waardigheid aantast door een vijandige, beledigende en vernederende omgeving te creëren.
• Binnen de arbeidssfeer geldt de wetgeving over de preventie van psychosociale risico's op het werk. Die wet voorziet onder meer een vergoeding voor slachtoffers van geweld of van morele of seksuele intimidatie.
• Bijvoorbeeld: een werfleider maakt de hele dag door racistische opmerkingen en grapjes tegen een arbeider van vreemde origine.

Aanzetten tot discriminatie, haat of geweld en het haatmisdrijf

• Het is verboden om anderen publiekelijk aan te moedigen om individuen of groepen op grond van een van de beschermde criteria te discrimineren, of haatgedrag en geweld tegen hen te stellen/te plegen.
• Wanneer haat, misprijzen of vijandigheid vanwege de origine, seksuele oriëntatie, handicap of een ander beschermd criterium een van de motieven van een vergrijp of een misdaad is, gelden verzwarende omstandigheden (en strengere straffen). In dat geval spreken we van een haatmisdrijf.
• Bijvoorbeeld: iemand schrijft op zijn blog dat homoseksualiteit tegennatuurlijk is, en moedigt aan om homo’s af te ranselen of uit te sluiten.

Gebrek aan redelijke aanpassing

• De wet voorziet de verplichting om redelijke aanpassingen te voorzien, of anders gezegd passende maatregelen te nemen, die mensen met een handicap toelaten om een beroep uit te oefenen, een cursus te volgen, naar een voorstelling te gaan enzovoort.
• Bijvoorbeeld: dankzij een aangepast uurrooster of dankzij met overheidssubsidie aangekocht informaticamateriaal kan een man met een handicap zijn beroep uitoefenen.