Cyberhaat
- Media en sociale media
Cyberhaat verwijst naar discriminerende of vernederende haatspraak op internet. Denk aan racistische, homofobe, seksistische of andere uitingen.
Die boodschappen kunnen zware gevolgen hebben voor slachtoffers. Ze vormen ook een systemische bedreiging voor diversiteit en inclusie in onze samenleving.
Wat is cyberhaat?
Cyberhaat is elk online bericht dat haat, geweld of discriminatie tegen een persoon of groep verspreidt, aanmoedigt, rechtvaardigt of promoot. De berichten richten zich op bepaalde aspecten van hun identiteit, zoals huidskleur, afkomst, seksuele oriëntatie of religieuze overtuiging.
De online omgeving wakkert haat aan om de volgende redenen:
- anonimiteit
- geen remmingen
- gemakkelijke wereldwijde verspreiding
De psychologische en sociale impact op slachtoffers is daardoor groter.
De belangrijkste vormen van online haatspraak zijn racistische, xenofobe, seksistische en homofobe commentaren. Ook haatspraak tegen moslims, Joden of andere minderheidsgroepen komt vaak voor.
Wat is het verschil met cyberpesten?
Cyberpesten is een vorm van cybergeweld. Net zoals cyberhaat dat is.
Definitie van cyberpesten
Cyberpesten is ongewenst, aanhoudend of herhaald gedrag online met als doel of gevolg dat de rust en/of waardigheid van een persoon zwaar wordt aangetast door een intimiderende, vijandige, kwetsende, vernederende of beledigende omgeving.
Vormen van cyperpesten
Cyberpesten kan gaan om:
- intimidatie
- bedreigingen
- beledigingen
- geruchten verspreiden
- schadelijke inhoud verspreiden enz.
Verschil met cyberhaat
Cyberpesten richt zich op specifieke personen. En het gebeurt herhaaldelijk of blijft duren.
Offline illegaal = online illegaal
De antiracismewet, de antidiscriminatiewet en de genderwet maakt cyberhaat en offline haatspraak die aanzet tot geweld, vijandigheid of discriminatie strafbaar.
Enkele voorbeelden:
- Hof van Beroep Antwerpen, 15 september 2022: een vrouw uit extreemrechtse hoek werd veroordeeld voor het posten van haatdragende memes en video's op sociale media. Ze had onder andere beledigende uitspraken gedaan over moslims en negationistische berichten gedeeld.
- Correctionele rechtbank West-Vlaanderen, afdeling Kortrijk, 3 juni 2020: een man beheerde verschillende Facebookprofielen waarop hij discriminerende en stigmatiserende berichten postte over Joden, mensen van Afrikaanse afkomst en moslims. Hij werd veroordeeld voor aanzetten tot haat.
- Arbeidsrechtbank Luik, afdeling Namen, 9 juni 2022: een man werd ontslagen om dringende reden omdat hij racistische, homofobe en seksistische opmerkingen postte in een gesloten Facebookgroep. De arbeidsrechtbank oordeelde dat het ontslag gerechtvaardigd was.
Naar regulering en responsabilisering van platforms rond cyberhaat
Verordening over digitale diensten (DSA)
Om te zorgen voor een veiligere online omgeving die de rechten van burgers respecteert, heeft de EU een ambitieuze verordening over digitale diensten aangenomen: de Digital Service Act (DSA).
Cyberhaat, cyberpesten, laster, manipulatie, desinformatie, namaak... zijn allemaal misstanden die de DSA wil tegengaan door alle online platforms nieuwe, strengere verplichtingen op te leggen op het gebied van transparantie en zorgvuldigheid bij het omgaan met illegale inhoud.
DSA in België
De DSA is een Europese verordening. Dat betekent dat die automatisch geldt in de hele EU sinds 17 februari 2024. Er is geen omzetting in Belgisch recht nodig.
Elke Europese lidstaat wijst één of meer bevoegde autoriteiten aan die verantwoordelijk zijn voor het toezicht.
In België impliceert de toepassing van het DSA bevoegdheden op federaal en deelstatelijk niveau. Daarom werden 4 bevoegde autoriteiten aangeduid:
- BIPT voor het federale niveau
- VRM (Vlaamse Regulator voor de Media) voor de Vlaamse gemeenschap
- CSA (Conseil Supérieur de l'Audiovisuel) voor de Franse gemeenschap
- Medienrat voor de Duitstalige Gemeenschap
De DSA vereist ook dat voor elke lidstaat een nationale coördinator wordt aangesteld. Die rol is weggelegd voor het BIPT.
Gedragscode voor exploitanten van sociale netwerken
De DSA-verordening bevat ook een Gedragscode+. Dit is een herziene versie van de vrijwillige gedragscode die oorspronkelijk in 2016 werd aangenomen om cyberhaat te bestrijden. Deze code is opgenomen in de DSA om de maatregelen van platformbeheerders te versterken.
Beheerders verbinden zich vrijwillig tot maatregelen die massale haatspraak via hun diensten beperken. Ze beloven ook meer openheid over hun beslissingen rond moderatie van inhoud.
De ondertekenaars van de Gedragscode+ zijn: Dailymotion, Facebook, Instagram, Jeuxvideo.com, LinkedIn, door Microsoft gehoste consumentendiensten, Snapchat, Rakuten Viber, TikTok, Twitch, X en YouTube.
Ben jij het slachtoffer van cyberhaat?
Als je te maken hebt met haatspraak op internet, meld je best de illegale inhoud bij de beheerder van het platform en vraag je om het bericht te verwijderen. De grote online platforms zijn verplicht om haatberichten en illegale inhoud te modereren.
Heb je hulp nodig met rapporteren, reageren of modereren? Lees onze tips over omgaan met online haatspraak.
Zijn de haatberichten heel ernstig of ben jij het slachtoffer? Dien klacht in bij de politie en doe een melding bij Unia. We vragen je om een link naar het bericht en een screenshot van het bericht en de context. Anders kunnen we het niet goed analyseren.
Verwante inhoud
Wat is haatspraak?
Haatspraak bestaat uit uitlatingen die een persoon of groep aanvallen, beledigen ... Zo’n haatberichten kunnen strafbaar zijn. Ontdek meer bij Unia.
Hoe ga je om met online haatspraak?
Haatdragende, racistische, homofobe … berichten op internet: hoe moet je omgaan met die haatspraak? We zetten alles op een rij.
Wat doet Unia tegen online haatspraak?
Bij Unia bestrijden we op verschillende manieren strafbare haatspraak voor de beschermde kenmerken waarvoor we bevoegd zijn. Ontdek meer details over onze aanpak van haatspraak.
- Media en sociale media