Wat is haatspraak?
[Waarschuwing: deze tekst kan kwetsende woorden bevatten.]
Haatspraak bestaat uit uitspraken die een persoon of groep aanvallen, beledigen ... Volgens de VN gaat het om elke vorm van communicatie die denigrerende of discriminerende taal gebruikt tegenover een persoon of een groep op basis van hun geloof, nationaliteit, zogenaamd ras, huidskleur, nationale of etnische afstamming, gender of andere identiteitsfactor.
Dergelijke uitspraken zijn strafbaar als je de wettelijke grenzen van de vrije meningsuiting overschrijdt.
Voorbeelden van haatspraak
Haatspraak kan verschillende vormen aannemen: berichten op sociale media, teksten of afbeeldingen in print of online, radio- of tv-uitzendingen, video’s, mondelinge uitspraken enz. Bijvoorbeeld in de volgende gevallen spreken we van haatspraak:
- Voetbalsupporters roepen op straat naar een Marokkaanse man: “Mohammed, ga terug naar Marrakesh, wij willen geen moslims in ons land."
- Een man brengt zelfklevers met extreemrechtse slogans als “ons socialisme is nationaal” aan op verkeersborden en op de ramen van het museum van de Dossin-kazerne.
- Een man post op Facebook dat “hij opnieuw gaskamers wil, het liefst Joden in de gaskamers ziet en dat Adolf Hitler goed bezig was.”
Waar stopt vrije meningsuiting en begint haatspraak?
Vrije meningsuiting is één van de meest fundamentele mensenrechten. De vrijheid van expressie en informatie wordt dan ook uitdrukkelijk beschermd in artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM) en in de Belgische Grondwet.
Het Europees Hof voor de rechten van de mens drukt dit als volgt uit:
“De vrijheid van expressie en informatie is één van de pijlers van een democratische samenleving. Zij geldt niet alleen voor de ‘informatie’ of de ‘ideeën’ die gunstig worden onthaald of die als onschuldig of onverschillig worden beschouwd, maar ook voor die welke de Staat of een andere groep van de bevolking ‘schokken, verontrusten of kwetsen’.”
De vrijheid van meningsuiting geldt dus niet alleen voor onschuldige, conventionele of banale uitlatingen. In een democratische samenleving moet er ook ruimte zijn voor afwijkende, harde stemmen die ‘schokken, verontrusten of kwetsen’.
Vrijheid van expressie en informatie heeft een keerzijde en brengt ook plichten en verantwoordelijkheden met zich mee. Daardoor kan die vrijheid worden onderworpen aan beperkingen. Bepaalde uitingen die de drempel van ‘schokken, verontrusten of kwetsen’ overschrijden, kunnen strafbaar zijn omdat ze schade aanrichten aan de maatschappij.
Wanneer is haatspraak strafbaar?
Haatspraak is strafbaar wanneer je de wettelijke grenzen van de vrije meningsuiting overschrijdt. Je pleegt dan een misdrijf. In België zijn de volgende uitlatingen strafbaar:
- In het openbaar aanzetten (aanstoken, oproepen) tot discriminatie, segregatie, haat of geweld tegenover personen of groepen wegens een of meer beschermde kenmerken (bijvoorbeeld huidskleur, handicap, leeftijd enz.).
- In het openbaar denkbeelden verspreiden over rassuperioriteit of rassenhaat.
- Behoren tot of meewerken aan een groep of vereniging die in het openbaar herhaaldelijk discriminatie of segregatie verkondigt.
In het openbaar de Holocaust of andere erkende genocides ontkennen, goedkeuren, schromelijk minimaliseren of pogen te rechtvaardigen.
Discriminatie melden
Voel je je gediscrimineerd of ben je getuige van discriminatie? Doe online je melding of bel gratis 0800 12 800 op werkdagen tussen 9.30 en 13 uur.