Een inclusief onderwijssysteem is een systeem waarin scholen hun infrastructuur, methodes, lesmateriaal en personeelsbeleid afstemmen op álle leerlingen. Ze zorgen er zo voor dat elke leerling zich thuis voelt in de school. Het onderwijssysteem past zich dan aan de behoeften van individuele leerlingen aan, en niet andersom.

Elke leerling is uniek

Bij inclusief onderwijst ligt de focus op kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen, zodat alle scholen elke leerling kunnen ondersteunen om de beste resultaten te behalen en volledig te participeren. En dit door van meet af aan te erkennen dat elke leerling anders is en andere behoeften heeft, en daaraan te voldoen. 

Dit onderscheidt inclusief onderwijs van:

• uitsluiting: waar leerlingen met een handicap hun recht op onderwijs volledig wordt ontzegd;
• segregatie: waar ze in aparte scholen en in een apart onderwijssysteem moeten leren;
• integratie: waar ze zonder de juiste ondersteuning in de gewone klaslokalen worden geplaatst.

Eindpunt = één inclusief onderwijssysteem

Vandaag gaan in België nog veel leerlingen met een handicap naar het buitengewoon onderwijs. Uit onderzoek blijkt echter dat apart onderwijs nauw samenhangt met slechte schoolresultaten en vaardigheden. Bovendien komen deze leerlingen vaker terecht in maatwerkbedrijven, zijn ze financieel afhankelijker, hebben ze minder mogelijkheden om zelfstandig te leven en vormen ze zwakkere sociale netwerken na het afstuderen.[1]

Inclusief onderwijs betekent dat op lange termijn gewoon en buitengewoon onderwijs opgaan in één inclusief onderwijssysteem, waar élke leerling terechtkan. Om dat te bereiken, is het essentieel dat leerkrachten en scholen voldoende middelen en ondersteuning krijgen.

Op weg naar inclusie

Het M-Decreet is een belangrijke stap op weg naar inclusie. Maar het onderwijs zoals dat vandaag bestaat, is nog niet inclusief. De huidige situatie leunt eerder aan bij integratie. Er zijn daarom nog veel redelijke aanpassingen nodig voor leerlingen met een handicap, om de drempels waar zij op botsen weg te werken.

Toch kunnen scholen ook vandaag al werken aan inclusie. Dit door een krachtige leeromgeving te ontwikkelen en samen met leerkrachten, CLB-medewerkers, ouders en leerlingen zelf oplossingsgericht te denken en redelijke aanpassingen te voorzien.

Meer informatie?

• Raadpleeg het uitgebreid rapport over de weg naar een inclusief onderwijssysteem, dat Unia opstelde voor de bevoegde overheden.
• Lees de General Comment No.4 in een versie in klare taal. Daarin verduidelijkt het VN-Comité voor personen met een handicap wat inclusief onderwijs nu juist inhoudt.
• Ontdek waarom inclusief onderwijs steeds in het belang van het kind is in een gemeenschappelijke tekst van Unia en het Kinderrechtencommissariaat.

[1] European Agency for Special Needs and Inclusive Education, Evidence of the Link Between Inclusive Education and Social Inclusion: Final Summary Report (S. Symeonidou, ed.), 2018 Odense, Denmark., p. 6.