Unia blikt terug op 2024: een jaar van toenemende polarisatie, digitale uitsluiting en nieuwe mensenrechtelijke uitdagingen

In 2024 kregen polariserende debatten opnieuw het voortouw. Het jaar werd ook gekenmerkt door het conflict tussen Israël en Palestina, de oorlog in Oekraïne en de opkomst van populistische leiders in Europa en in de rest van de wereld. Deze ‘cocktail’ was niet bepaald bevorderend voor wederzijds begrip of verzoening. Ook mensenrechteninstellingen worden steeds meer aangevallen.  

Unia riep samen met 5 andere publieke mensenrechteninstellingen op 27 mei op om de onafhankelijkheid van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te respecteren. Daarnaast werd Unia ook door het Onafhankelijk Deskundigenmechanisme ter bevordering van rassengerechtigheid en gelijkheid in de wetshandhaving van de Verenigde Naties geraadpleegd over politiegeweld.  

De polarisatie van debatten wordt ook versterkt door sociale media. Dat zien we met de algoritmes die emotionele en dus ook verdelende content bevorderen.  

De opkomst van AI is ook een nieuwe bedreiging voor mensenrechten. Unia is nauw betrokken bij de creatie van nieuwe Europese instrumenten om de bescherming van alle burgers te waarborgen, in samenwerking met andere instellingen. 

Daarbovenop draagt de aanwezigheid van extremistische groeperingen bij tot polarisering. Unia strijdt meer dan ooit tegen haatspraak, wat vaak moeilijk is om te vervolgen. Amalgamen worden gemaakt en groepen worden als zondebokken gezien. Haatspraak gaat viraal op internet en wijst vaak naar minderheidsgroepen. Soms geven ze aanleiding tot spraakmakende rechtszaken zoals Schild & Vrienden. Unia was burgerlijke partij. 

De digitale vooruitgang en de technologische vorderingen hebben tal van voordelen. We riskeren echter wel om in een tweesnelhedenmaatschappij te vallen als de kwetsbaardere groepen hierin niet worden begeleid.  

Op politiek niveau werden acties ondernomen om alternatieven te bieden voor digitale kanalen in bepaalde publieke administraties. Juridische middelen werden ingezet op zowel nationaal als Europees niveau om erover te waken dat maatregelen worden genomen richting meer digitale gelijkheid.  

Samen met het Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting, heeft Unia een collectieve klacht ingediend bij het Europees Comité voor Sociale Rechten wegens digitale ongelijkheid.  

Het aantal meldingen bij Unia daalt niet. Zo kreeg Unia bijna 20 meldingen per dag, met een totaal van 7577 meldingen voor het hele jaar. Op basis daarvan hebben we 1831 dossiers geopend, ofwel 5 dossiers per dag. Unia opent een dossier wanneer de melder ervan aangeeft dat die hulp of informatie wenst.  

De dossiers gelinkt aan het domein werk staan op de 1ste plaats (651 dossiers), gevolgd door het domein goederen en diensten (486) en samenleving (221). 

Bijna 30% van de dossiers over werk zijn gelinkt aan het criterium handicap (203 dossiers, het hoogste cijfer en al 5 jaar in stijgende lijn). De zogenaamde raciale criteria zijn goed voor 24% van de dossiers over werk (185 dossiers).  

In het algemeen vertegenwoordigen de zogenaamde raciale criteria en handicap bijna 60% van de geopende dossiers bij Unia in 2024. De criteria gezondheidstoestand en leeftijd vertegenwoordigen ieder 8% van de dossiers.  

Unia bereikte in 2024 bijna 11.000 deelnemers. Een optimale training voor belangrijke actoren is een essentieel onderdeel in de strijd tegen discriminatie en ongelijkheid.  

Onze steeds uitgebreidere online tool, eDiv, ondersteunde trainingen over DEI-beleid (diversiteit, gelijkheid en inclusie) in tal van bedrijven en organisaties. In 2024 trok eDiv bijna 24.000 bezoekers, een stijging van 20,5% ten opzichte van het voorgaande jaar, en meer dan 2800 mensen schreven zich in voor onze online leermodules.  

Het succes van deze trainings- en bewustmakingsmodules is significant in een uitdagende internationale context, gekenmerkt door het offensief van de Amerikaanse regering tegen DEI-beleid.