Wat is het verschil tussen haatspraak, haatmisdrijf en discriminatie?
Strafbare haatspraak, haatmisdrijven en discriminatie vormen de 3 luiken van de antidiscriminatiewetgeving. We vatten de termen voor je samen, duiden het verschil in bestraffing en geven enkele voorbeelden.
Haatspraak: misdrijf als grenzen van de vrije meningsuiting worden overschreden
Strafbare haatspraak gaat over de vrijheid van meningsuiting en informatie. Die kan - onder bepaalde voorwaarden - aan beperkingen worden onderworpen omwille van de schade aan een persoon, groep of de maatschappij. Haatspraak wordt strafrechtelijk beteugeld.
Voorbeeld: Hof van beroep Antwerpen, 15 september 2022
Een vrouw uit het extreemrechtse milieu plaatste herhaaldelijk haatdragende memes en video’s op verschillende sociale mediaplatformen. Daarnaast postte ze op verschillende sociale mediaplatformen negationistische berichten. De vrouw werd voor aanzetten tot haat of geweld tegenover een groep (Antiracismewet) en goedkeuren van de Holocaust (Negationismewet) veroordeeld tot een gevangenisstraf van 6 maanden en een geldboete van 320 euro, beide met 3 jaar uitstel. Aan het uitstel werden probatievoorwaarden gekoppeld, waaronder de verplichting om de Kazerne Dossin te bezoeken .
Haatmisdrijf: misdrijf met haatmotief
Bij een haatmisdrijf gaat het om een misdrijf waarbij de dader handelde vanuit een haatmotief (ook discriminerende drijfveer of verwerpelijk motief genoemd). Denk daarbij aan haat, misprijzen of vijandigheid tegenover het slachtoffer vanwege een beschermd kenmerk (bijvoorbeeld leeftijd, huidskleur, handicap enz.). De straf moet of kan worden verzwaard.
Voorbeeld: Hof van beroep Luik, 14 februari 2023
Een vijftienjarig jongen had een relatie met een meisje van Tsjetsjeense origine. Hij werd zwaar toegetakeld door drie mannen. Ze verklaarden dat het in hun cultuur niet was toegestaan om met een meisje te spreken tenzij men de intentie had om ermee te huwen. Het hof van beroep bevestigde dat er sprake was van een haatmotief. Het slachtoffer was niet van Tsjetsjeense origine en mocht volgens de beklaagden geen relatie hebben met een meisje van Tsjetsjeense origine. De beklaagden handelden dus vanuit haat, misprijzen of vijandigheid tegenover het slachtoffer omwille van zijn origine. De straf werd verzwaard.
Discriminatie: ongelijke behandeling op basis van persoonlijke kenmerken
Bij discriminatie wordt een onderscheid gemaakt op grond van een of meer beschermd kenmerken (leeftijd, handicap, nationaliteit, geloof enz.), in een bepaald domein van het maatschappelijk leven waarop de antidiscriminatiewetgeving van toepassing is, zonder dat dit onderscheid kan worden gerechtvaardigd.
De wetgever geeft de voorkeur aan een burgerrechtelijke aanpak van discriminaties. Dit betekent dat het slachtoffer een beroep kan doen op de rechtbank om de discriminatie te doen stoppen (stakingsvordering) en onder meer een (forfaitaire) schadevergoeding kan vragen.
Voorbeeld: Hof van Beroep Luik, 16 juni 2020
Een dierenpark liet geen honden toe en weigerde iemand met een assistentiehond. Er was sprake van indirecte discriminatie op basis van handicap. Het dierenpark kreeg het bevel om de discriminatie te staken (met een dwangsom van 5.000 euro per vastgestelde discriminatie).
In sommige gevallen kunnen discriminaties ook strafrechtelijk worden beteugeld. Dit is bijvoorbeeld het geval voor discriminaties op grond van raciale kenmerken op het vlak van arbeid en het aanbieden van goederen en diensten net als voor discriminaties door ambtenaren.
Voorbeeld: Hof van beroep Gent, 6 januari 2022
Een man solliciteerde voor de functie van ziekenwagenchauffeur en kreeg een intern bericht onder ogen waarin duidelijk "geen vreemdelingen" vermeld stond. De zaakvoerster werd strafrechtelijk veroordeeld tot betaling van een effectieve geldboete van 4.000 euro.
Discriminatie melden
Voel je je gediscrimineerd of ben je getuige van discriminatie? Doe online je melding of bel gratis 0800 12 800 op werkdagen tussen 9.30 en 13 uur.
Verwante inhoud
Wat is een haatmisdrijf ?
Een haatmisdrijf is een misdrijf met haatmotief. Voorbeeld: een dader laat een homoseksuele man voor dood achter uit vijandigheid tegen homo’s. Ontdek meer.
Wat is haatspraak?
Haatspraak bestaat uit uitlatingen die een persoon of groep aanvallen, beledigen ... Zo’n haatberichten kunnen strafbaar zijn. Ontdek meer bij Unia.
Wat is een drukpersmisdrijf?
We spreken van een drukpersmisdrijf wanneer iemand een strafbare mening uit in een tekst (gedrukt of online), en daardoor de strafwetgeving overtreedt. In België heeft iedereen het recht om te zeggen wat hij of zij denkt. Dat recht wordt gewaarborgd door de vrijheid van meningsuiting en de drukpersvrijheid. Maar er zijn ook grenzen aan die rechten: in bepaalde gevallen kan het uiten van een mening strafbaar zijn.