Hof van beroep Gent, 20 juni 2025

Feiten  

Op 5 september 2018 zond de VRT een Pano-reportage uit over de groepering Schild & Vrienden. Uit die reportage bleek dat in besloten chatgroepen van Schild & Vrienden grote hoeveelheden racistisch en negationistisch materiaal werd uitgewisseld. Na een uitgebreid gerechtelijk onderzoek werden 7 beklaagden vervolgd voor de correctionele rechtbank. Op 12 maart 2024 veroordeelde de correctionele rechtbank 6 beklaagden tot een gevangenisstraf en een geldboete. Deze 6 beklaagden tekenden beroep aan tegen het vonnis. 1 beklaagde kreeg de gunst van de opschorting van de uitspraak van de veroordeling en was niet meer betrokken bij de procedure in hoger beroep. 

Unia, de Liga voor Mensenrechten, de Universiteit Gent en 2 personen stelden zich burgerlijke partij in deze zaak.

Juridische kwalificatie  

Het openbaar ministerie vervolgde de beklaagden voor de volgende tenlasteleggingen:  

• DVL, JVO, WD en JG: voor aanzetten tot discriminatie of segregatie jegens een groep, een gemeenschap of de leden ervan (artikel 22, 3° antidiscriminatiewet) en aanzetten tot haat of geweld jegens een groep, een gemeenschap of de leden ervan (artikel 22, 4° antidiscriminatiewet).
• DVL, BS, JVO, AD en JG: voor ontkennen, schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of goedkeuren van de genocide die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse nationaalsocialistische regime is gepleegd (artikel 1 negationismewet).
• DVL: voor inbreuk op de wet houdende regeling van economische en individuele activiteiten met wapens (wapenwet).
• DVL, JVO, AD, WD en JG: voor verspreiden van denkbeelden gegrond op rassuperioriteit of rassenhaat (artikel 21 antiracismewet).
• DVL, BS, JVO, AD, WD en JG: voor behoren tot of medewerking verlenen aan een groep of vereniging die  kennelijk en herhaaldelijk discriminatie of segregatie verkondigt (artikel 22 antiracismewet).

Voorafgaand: de 2 gezichten van Schild & Vrienden

Het hof van beroep stelt vast dat de beklaagden elkaar en vele anderen meetrokken in hun racistisch en haatdragend discours. Ze deden dat op een sluwe en uitgekiende manier door zich naar de buitenwereld anders voor te doen dan intern. Het hof van beroep wijst uitdrukkelijk op de 2 gezichten van Schild & Vrienden:

• Enerzijds hield men, onder andere in de missieverklaring en het manifest van Schild & Vrienden, naar de buitenwereld voor dat het de bedoeling was om de Vlaamse identiteit te versterken en de Vlaamse jongeren weerbaar te maken, bijvoorbeeld door hen te wijzen op het belang van een goede fysieke en mentale gezondheid.
• Anderzijds toonde het discours in de afgeschermde Facebook- en Discord-groep, de lange periode waarin dit gebeurde en het grote aantal racistische berichten en spotprenten aan dat men in werkelijkheid dat doel wilde bereiken door de samenleving en de jongeren in het bijzonder aan te zetten tot haat en afkeer jegens 'vreemdelingen' die als minderwaardig werden beschouwd. Ze meenden dit ongezien en straffeloos te kunnen doen, deels onder het mom van humor en via 2 sociale mediakanalen die, hoewel niet voor iedereen, toch voor een groot publiek toegankelijk waren.

Beslissing 

Alle tenlasteleggingen waren bewezen volgens het hof van beroep.

Verenigingsmisdrijf

Het hof van beroep gaat eerst na of DVL, BS, JVO, AD, WD en JG behoorden tot of medewerking verleenden aan een groep of vereniging die kennelijk en herhaaldelijk discriminatie of segregatie verkondigt.

Het hof van beroep stelt vast dat Schild & Vrienden een groep of vereniging was. Uit de vele berichten die werden gedeeld in de Facebook- en Discord-groep (en waarvan er een aantal in het arrest worden geciteerd) blijkt volgens het hof van beroep onmiskenbaar dat het de bedoeling was van Schild & Vrienden om te discrimineren en aan te zetten tot haat. Meerdere berichten gingen nog verder en wilden aanzetten tot geweld, minstens door geweld jegens anderen van niet-Europese afkomst goed te keuren. DVL raadde de leden van Schild & Vrienden bijvoorbeeld aan om te leren omgaan met vuurwapens en zich klaar te maken voor de dag dat geweld noodzakelijk zou zijn.

De berichten en memes die in de Facebook- en Discord-groep circuleerden hadden een openbaar karakter (zie hieronder: aandachtspunten). Die berichten, maar ook andere documenten, tonen aan dat Schild & Vrienden kennelijk en herhaaldelijk discriminatie en segregatie verkondigde. 

Vervolgens stelde het hof van beroep op basis van verschillende elementen vast dat zowel DVL, BS, JVO, AD, WD als JG wetens en willens tot de vereniging Schild & Vrienden behoorden en er hun medewerking aan verleenden. 

[Voor het verenigingsmisdrijf is het overigens zonder belang dat Schild & Vrienden zelf, als vereniging, strafrechtelijk wordt vervolgd. Het verenigingsmisdrijf vereist ook niet dat de beklaagden zelf strafbare berichten hebben geplaatst, want de strafbaarstelling steunt op het bewijs van lidmaatschap of medewerking aan een groep of vereniging.]

Aanzetten tot discriminatie, segregatie, haat of geweld

Het hof van beroep oordeelt dat DVL, JVO, WD en JG met hun berichten in de Facebook- en Discord-groep hebben aangezet tot discriminatie, segregatie, haat en/of geweld. De beklaagden stuurden hun berichten naar diegenen die toegang hadden tot de Facebook- en Discord-groep met de bijzondere wil en het bijzondere opzet om de ontvangers ervan aan te zetten, aan te sporen en aan te moedigen tot haat jegens 'vreemdelingen', minstens om de al aanwezige haatgevoelens nog verder te versterken en aan te wakkeren. Het hof van beroep leidt dit niet alleen af uit de inhoud van die berichten, maar ook uit het herhaald karakter en de grote frequentie waarmee dergelijke berichten circuleerden over een lange periode.

DVL plaatste niet alleen zelf haatberichten, maar spoorde ook anderen aan om dat te doen of moedigde hen aan als ze dat deden. Hij stelde de communicatieplatformen ter beschikking van de leden van Schild & Vrienden, goed wetende dat er haatberichten op circuleerden. Hij liet klaarblijkelijk geen enkele van die berichten verwijderen, terwijl hij daar zonder twijfel de mogelijkheid toe had. Daarom werd hij niet alleen veroordeeld als dader, maar ook als mededader.

Negationisme

Het hof van beroep oordeelt dat DVL, BS, JVO, AD en JG met hun berichten in de Facebook- en Discordgroep de genocide die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Duitse nationaalsocialistische regime is gepleegd schromelijk minimaliseerden.

Uit het strafdossier bleek niet dat DVL zelf berichten of memes had geplaatst die als negationistisch kunnen worden aangemerkt. Hij stelde de communicatieplatformen ter beschikking van de leden van Schild & Vrienden, goed wetende dat er negationistische berichten op circuleerden. Hij liet klaarblijkelijk geen enkele van die berichten verwijderen, terwijl hij daar zonder twijfel de mogelijkheid toe had. Daarom werd hij veroordeeld als mededader. BS, JVO, AD en JG werden veroordeeld als dader.

Verspreiden denkbeelden gegrond op rassuperioriteit of rassenhaat

Het hof van beroep oordeelt dat DVL, JVO, AD, WD en JG met hun berichten denkbeelden hebben verspreid die gegrond zijn op rassuperioriteit of rassenhaat. De beklaagden verstuurden hun berichten met de bijzondere wil om het denkbeeld van het in hun ogen superieure witte ras te verspreiden, met als doel het aanwakkeren van haat jegens 'vreemdelingen'. DVL werd om bovenvermelde redenen niet alleen veroordeeld als dader, maar ook als mededader.

[Het hof van beroep wijst erop dat de berichten algemeen bekend werden gemaakt in de Facebook- en Discord-groep en dat dus aan de verspreidingsvoorwaarde werd voldaan.] 

Verkoop wapens

DVL werd ten slotte veroordeeld op grond van de wapenwet. Uit het strafdossier bleek dat DVL berichten had gepost over de verkoop van pepperspray.

Strafmaat

Het hof van beroep oordeelt dat de redelijke termijn werd overschreden. Daarom vermindert het hof van beroep de straffen op reële en meetbare wijze.

DVL was de oprichter en leider van Schild & Vrienden. Hij speelde een voortrekkersrol en was diegenen naar wie de anderen opkeken. Zijn aandeel in de misdrijven is volgens het hof van beroep het grootst. De andere beklaagden kunnen volgens het hof van beroep niet zomaar worden beschouwd als meelopers. Hun eigen rol en verantwoordelijkheid is verre van onbelangrijk. BS stond bijvoorbeeld dicht bij DVL en speelde een belangrijke rol bij het uitstippelen van het beleid van Schild & Vrienden. BS, JVO en AD waren moderatoren van de communicatieplatformen.

• DVL werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van 1 jaar (met 3 jaar uitstel) en een geldboete van 1.600 euro.
• BS werd veroordeeld tot een werkstraf van 80 uur en een geldboete van 1.600 euro.
• JVO werd veroordeeld tot een werkstraf van 60 uur en een geldboete van 1.600 euro.
• ADV en JG werden elk veroordeeld tot een gevangenisstraf van 3 maanden (met 3 jaar uitstel) en een geldboete van 1.600 euro.
• WD kreeg de gewone opschorting gedurende een proeftermijn van 3 jaar.

Burgerlijke partijen

Unia en de Universiteit Gent kregen een schadevergoeding van 500 euro. De Liga voor Mensenrechten kreeg een schadevergoeding van 1 euro. De 2 personen die zich in eigen naam burgerlijke partij hadden gesteld, kregen een schadevergoeding van respectievelijk 1 euro en 500 euro. 

Aandachtspunten

• De beklaagden hadden zich verweerd door te stellen dat de berichten slechts ‘mopjes’ waren. Het hof van beroep stelt vast dat de zogenaamde ‘humor’ niet meer was dan een middel om weg te komen met de boodschap. Daarbij wijst het hof van beroep bijvoorbeeld op het volgende bericht uit de Discord-groep: “Wij (rechtse jongeren) gebruiken memes om ons politiek incorrect gedachtegoed door te sluizen naar het grote publiek.” Men kan zich volgens het hof van beroep niet verschuilen achter humor als de werkelijke bedoeling het aanzetten tot haat is. In de Facebook- en Discord-groep werden overigens niet alleen zogenaamd ‘humoristische’ berichten gedeeld, maar ook tal van ‘gewone’ berichten waarin racisme en discriminatie werd verkondigd.
• De Facebook- en Discord-groep waren besloten groepen. Het hof van beroep oordeelt dat dergelijke groepen voldoen aan de openbaarheidsvereiste uit artikel 444, 6e lid Sw. dat verwijst naar geschriften die niet openbaar zijn gemaakt, maar aan verscheidene personen worden toegestuurd of meegedeeld. Dit geldt ook voor de memes. De door het hof van beroep weerhouden memes zijn telkens voorzien van geschreven tekst en vormen een geheel met die tekst. Artikel 444, 6e lid Sw. vereist niet dat berichten worden geadresseerd aan welbepaalde, specifiek met naam genoemde ontvangers. De Facebook-groep telde minstens 750 leden en de Discord-groep telde minstens 163 leden. De verzenders wisten dat de berichten hoe dan ook zouden worden gelezen door een groot aantal ontvangers.
• In de Facebook- en Discord-groep van Schild & Vrienden werden berichten gedeeld over moslims. Het hof van beroep wijst erop dat dergelijke berichten ingegeven kunnen zijn door racisme: “Het staat voor het hof vast dat waar men het in de hiervoor (en verderop in het arrest nog) aangehaalde berichten heeft over moslims, Schild & Vrienden, die afkeer en haatgevoelens ook trachtte aan te wakkeren jegens de Maghrebijnse volkeren, niet enkel omwille van de religieuze overtuiging van die volkeren, maar omdat ze behoren tot een andere etnische groep dan de witte Europese, en gekenmerkt worden door een andere huidskleur.”

Unia was betrokken partij.

Afgekort: HvB Gent, 20-6-2025 - Rolnummer 2024/NT/535