Terwijl de veroordelingen elkaar opvolgen sinds 1998, het jaar van de eerste veroordeling van België door het Europees Hof, richten de bevoegde internationale instanties hun aandacht al langer op de schendingen van de grondrechten van de geïnterneerden door ons land. Zie, bijvoorbeeld, het rapport van het bezoek van het Europees Comité voor de Preventie van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing in 1993.

Zo weet inmiddels iedereen dat de behandeling van geïnterneerden rechtstreeks wordt beïnvloed door de structurele overbevolking van onze gevangenissen. Doordat ze niet kunnen worden opgevangen in een geschikte therapeutische structuur, verblijven de betrokken personen voor onbepaalde duur in de cellen van de psychiatrische annexen van gevangenissen, en dat soms voor feiten die als een klein vergrijp kunnen worden beschouwd.

Dat mensen in overbevolkte gevangenissen verblijven, in contact met gevangenen die veroordeeld zijn wegens misdaden van gemeen recht, in soms zeer moeilijke omstandigheden, komt hun kansen om zich vervolgens opnieuw op een duurzame manier in de samenleving te integreren niet ten goede. Integendeel: alleen al een opsluiting kan bij hen nog ergere psychische stoornissen teweegbrengen.

Al jarenlang stellen mensenrechtenverenigingen (het Internationaal Observatorium voor het Gevangeniswezen, de Liga voor Mensenrechten enzovoort) die flagrante schendingen aan de kaak.

En toch verandert die situatie niet: vandaag vertegenwoordigen geïnterneerden iets meer dan 10 procent van de totale gevangenispopulatie. En er zijn weinig signalen die de hoop rechtvaardigen dat er de komende jaren een verbetering zal zijn.

Noch de hervorming van de wet op het sociaal verweer in 2007 (die sterk werd bekritiseerd op het ogenblik van de goedkeuring ervan en tot op vandaag nog altijd niet van kracht is) noch de maatregelen in het kader van het masterplan om de overbevolking in de gevangenissen aan te pakken (zie het rapport dat het Rekenhof daarover in 2011 publiceerde) lijken een impact te hebben op deze problematiek. Die is des te complexer omdat ze betrekking heeft op een heel diverse populatie en omdat ze in de praktijk onder de bevoegdheid van meerdere openbare diensten en beleidsniveaus valt.

Vanuit zijn mandaat van onafhankelijk mechanisme dat toeziet op de uitvoering van het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap, heeft het Centrum van de internering een van zijn prioriteiten gemaakt en een advies uitgebracht. Dat heeft het op 11 december 2013 op een hoorzitting aan de Senaat voorgesteld. In hetzelfde kader is het Centrum vorig jaar gehoord door het Europees Comité voor de Preventie van Foltering en heeft het een bijdrage over de toestand van de geïnterneerden geschreven voor het parallelle rapport over België dat aan het Comité is overhandigd.

Het Centrum volgt ook aandachtig de plannen voor en de organisatie van de verschillende plaatsen die bestemd zijn om geïnterneerden op te vangen. Of het nu om de psychiatrische annexen van gevangenissen gaat of om de twee forensische psychiatrische centra van Gent en Antwerpen.

België heeft het Europees Verdrag voor de rechten van de mens geratificeerd in 1955, het Verdrag tegen foltering ondertekend in 1999 en het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap geratificeerd in 2009. Die teksten brengen verplichtingen met zich mee. In een democratisch land mogen die geen dode letter blijven. De acht nieuwe veroordelingen van het Europees Hof, waarvan u de (Franstalige) arresten hieronder kunt downloaden, onderstrepen dat volgens het Centrum eens te meer.