Rapport antisemitisme (2024)

In 2021 publiceerde Unia een nota over antisemitisme en de definitie van de IHRA. De tijd is ondertussen niet stil blijven staan. Onderzoeksrapporten en meldingen bij Unia en bij onder meer Joodse organisaties en politie geven aan dat verschillende vormen van haatspraak (vooral op sociale media) en antisemitische misdrijven een jammerlijke realiteit blijven. De strijd tegen antisemitisme moet duidelijk worden opgevoerd. 

In het rapport antisemitisme (2024) kijken we eerst kort terug op de analyse van 2021 en gaan we vervolgens in op verschillende definities van antisemitische feiten (zowel juridische definities als alternatieve werkdefinities) en hun praktische toepassing.

Na de tragische gebeurtenissen sinds 7 oktober stelde Unia een bijlage op die de impact van het conflict op de meldingen analyseert.  

In de 2 maanden tussen 7 oktober 2023 en 7 december 2023 werden 91 meldingen geregistreerd, waarvan er 66 expliciet verwijzen naar Joodse afstamming. Het gaat vooral om haatberichten, waarvan meer dan de helft online, maar ook uitlatingen in de openbare ruimte. Unia had in 9 gevallen contact met het parket en de politie voor dossiers over agressies en beschadigingen. 

Ter vergelijking: vorig jaar registreerde Unia gemiddeld 4 à 5 meldingen per maand. 

Het conflict heeft geen impact op de aard van de daden, maar verhoogt wel de intensiteit ervan. Hetzelfde fenomeen werd overigens waargenomen in 2008-2009. Lees de bijlage.

Als gelijkheidsorgaan ontvangt Unia regelmatig meldingen, vragen om advies... over commentaren, gedragingen, tekeningen, slogans, acties die op de een of andere manier verband houden met het Israëlisch-Palestijnse conflict. Ook controverses over bepaalde elementen van de definities verwijzen naar dit conflict. 

Als onafhankelijke Belgische openbare instelling heeft Unia niet het mandaat (of de expertise) om een standpunt in te nemen over het Israëlisch-Palestijnse conflict zelf, of over de protagonisten aan beide zijden. Het is in deze geest dat we in de eerste plaats kiezen voor een juridische benadering in de concrete behandeling van dergelijke dossiers. Aan de andere kant beperken we ons in het rapport en bij sensibilisering niet noodzakelijk tot dit wettelijk kader. 

We merken op dat het rapport enkel betrekking heeft op feiten die aan Unia zijn gemeld of die via andere kanalen bij Unia terechtkomen (bijvoorbeeld via de media), en dat het per definitie niet gaat om de beschrijving van een puur objectieve of exhaustieve realiteit. We weten namelijk dat veel incidenten niet worden gemeld. We moeten dus voorzichtig zijn als we spreken over ontwikkelingen. Desalniettemin bieden we een overzicht van de cijfers van de afgelopen 5 jaar (2018-2022). 

Unia ondersteunt zonder voorbehoud de strijd tegen antisemitisme en beschouwt dit als een prioriteit. En er is ruimte voor verbetering om deze strijd zo effectief mogelijk te voeren. Unia wijst regelmatig op zwakke punten, zowel tijdens de behandeling van dossiers als op strategisch niveau. Deze elementen hebben zowel te maken met de bredere strijd tegen discriminatie en racisme als met specifieke verbeteringen die nodig zijn om antisemitisme te bestrijden. 

Unia formuleerde 10 aanbevelingen: 

1. Investeer duurzaam in het nieuwe interfederale coördinatiemechanisme in de strijd tegen antisemitisme dat op 15 januari 2024 voor het eerst samen kwam. 
2. Verbeter registratie en rapportering bij politiediensten en het Openbaar Ministerie. 
3. Neem antisemitisme op in actieplannen tegen racisme. 
4. Verzeker verder onderzoek naar antisemitisme in België.  
5. Zet in op kennis en onderwijs over antisemitisme en de Holocaust. 
6. Voer een algemene clausule in voor verzwarende omstandigheden bij een discriminerend (haat)motief.  
7. Verhoog de meldingsbereidheid bij slachtoffers.  
8. Verbeter de toepassing van de omzendbrief COL13/2013.  
9. Investeer in alternatieve maatregelen.  
10. Geef aandacht aan de eigenheid van slachtofferschap van (antisemitische) haatmisdrijven. 

Unia beveelt ook een diepgaand onderzoek aan naar preventieve en repressieve maatregelen tegen antisemitisme, net als gespecialiseerde ondersteuning en begeleiding voor slachtoffers van antisemitische misdrijven.