Onderzoek: raciale ongelijkheid en discriminatie belemmeren toegang tot zorg (2024)
- Onderzoeksproject
- Rapport
- Gezondheid
- Raciale kenmerken
Personen die blootgesteld worden aan racisme voelen zich ook door zorgverleners minder goed behandeld. Dat blijkt uit een verkennend onderzoek bij 2189 personen naar racisme in de Belgische gezondheidszorg. Opvallend: die ervaringen van discriminatie en een gebrek aan respect belemmeren mensen hun toegang tot zorg. De combinatie van armoede en het structureel racisme waaraan ze worden blootgesteld, versterkt die ongelijkheid verder.
We vatten de resultaten en conclusies samen van dit verkennend onderzoek dat Indiville uitvoerde. Deze eerste resultaten vormen een basis voor een diepgaander onderzoek naar de impact van racisme op de toegankelijkheid van de gezondheidszorg dat Unia samen met de Christelijke Mutualiteit zal uitvoeren.
Internationaal onderzoek toont schadelijke gevolgen voor patiënten
Racisme heeft negatieve gevolgen op de mentale en fysieke gezondheid van mensen. Het kan leiden tot depressie, chronische stress, angst, hoge bloeddruk, obesitas en spijsverteringsstoornissen. Personen die geconfronteerd worden met racisme zijn dus vatbaarder voor gezondheidsproblemen. Maar daar stopt het niet.
Raciale discriminatie doet zich ook voor in de gezondheidszorg. Zoals blijkt uit onderzoek in andere landen kan dat schadelijke gevolgen hebben voor hun gezondheid:
- langere wachttijden op spoedafdelingen
- ongepaste pijnbehandeling
- lagere inschatting van de ernst van de klacht
- andere behandelingen voor verhoogde bloeddruk en na een psychologische diagnose
Discriminatie in de gezondheidszorg is een afspiegeling van het structureel racisme dat aanwezig is in de samenleving. Deze discriminatie is niet altijd intentioneel langs de kant van het zorgpersoneel, die over het algemeen gedreven zijn vanuit een intentie om het goede te doen. Wanneer die intentie echter gekleurd is door stereotypen en vooroordelen, zijn er wel degelijk schadelijke gevolgen mogelijk voor patiënten.
Verkennend onderzoek over situatie in België
Om een beter zicht krijgen op de problematiek in België bevroeg onze onderzoekspartner Indiville 2189 mensen over hun ervaringen in de ambulante en ziekenhuiszorg. De deelnemers werden specifiek gevraagd naar hun ervaringen bij 1 type hulpverlener waarmee ze in de afgelopen 12 maanden contact hadden. In de analyses werd een vergelijking gemaakt tussen de ervaringen van geracialiseerde en niet-geracialiseerde personen.
Wat is een geracialiseerde groep en hoe wordt die gedefinieerd?
Met geracialiseerde groep worden de personen bedoeld die blootgesteld zijn aan structureel racisme in de Belgische samenleving. Om het onderscheid tussen ‘geracialiseerd’ en ‘niet-geracialiseerd’ te maken, werden de respondenten zelfdefiniëringsvragen voor origine gesteld:
- Mensen die zichzelf definiëren als een persoon met enkel een Belgische of EU-origine en niet behorend tot een geracialiseerde minderheidsgroep, worden beschouwd als niet-geracialiseerd (1487 personen).
- Mensen die zichzelf definieerden aan de hand van een origine of kenmerk dat hen tot mikpunt maakt van structureel racisme in België (bijvoorbeeld huidskleur, nationaliteit, joodse afkomst, origine, religie, taal/accent of naam), worden ingedeeld bij de geracialiseerde groep (702 personen).
Voorzichtige conclusies
Gevoel van discriminatie
Uit het onderzoek van Indiville blijkt dat geracialiseerde groepen zich vaak minder goed behandeld voelen door zorgverleners
- 9% ofwel bijna 1 op 10 mensen uit de geracialiseerde groep voelt zich gediscrimineerd (tegenover 2,2%).
- 16,1% ervaart een gebrek aan respect (tegenover 9,5 %).
- 19,7% heeft het gevoel dat andere patiënten met meer respect behandeld worden (tegenover 6,6 %).
Uitstel van zorg
Geracialiseerde personen verliezen het vertrouwen in de medische wereld en zijn minder geneigd om gebruik te maken van gezondheidszorg. Ze stellen vaker zorg uit. 65% uit de geracialiseerde groep deed dat minstens 1 keer tegenover 45% van de niet-geracialiseerde groep. Dit risico wordt nog groter als mensen in armoede leven.
Vervolgonderzoek
De resultaten van dit verkennende onderzoek vormen de basis voor verder onderzoek dat in samenwerking met de Christelijke Mutualiteit zal worden uitgevoerd. We zullen daarbij dieper ingaan op de impact van racisme op de toegang tot zorg. De resultaten worden eind 2026 verwacht.
Meer weten over dit onderzoek?
Stuur een e-mail naar equalitydata@unia.be.
Verwante inhoud
Onderzoek naar racisme in de gezondheidszorg
Unia lanceerde een studie over ongelijkheden en racisme die door patiënten worden ervaren in de gezondheidszorg in België.
Onderzoek naar impact van racisme in geestelijke gezondheidszorg in Brussel (2024)
Unia en het onderzoeksbureau Indiville onderzochten hoe racisme in aanmerking wordt genomen in de praktijken van Franstalige professionals in de geestelijke gezondheidszorg in Brussel.
- Onderzoeksproject
- Rapport
- Gezondheid
- Raciale kenmerken