1. Kan iemand je de toegang tot publiek beschikbare goederen en diensten weigeren op basis van je vaccinatiestatus?

Neen, je vaccinatiestatus maakt deel uit van je gezondheidstoestand. Gezondheidstoestand is een beschermd kenmerk volgens de antidiscriminatiewetgeving. Aangezien er geen specifieke wettelijke regeling is die vaccinatie verplicht maakt, mag men personen niet onderscheiden, weigeren of controleren op grond van hun vaccinatiestatus. Bovendien ben je niet verplicht om je vaccinatiestatus mee te delen. De overheid heeft wel de mogelijkheid gecreëerd om in bepaalde gevallen de toegang afhankelijk te maken van het zogenaamde Covid Safe Ticket (zie onder). Let op: deze regels kunnen variëren per regio en kunnen veranderen doorheen de tijd. Ook voor Europese reizen kan een digitaal COVID-certificaat verplicht zijn. Let op: bij reizen wordt er wel nog steeds een digitaal COVID-certificaat gebruikt. Afhankelijk van het land van bestemming kunnen er verschillende regels gelden bij vertrek en terugkeer. Kijk dit steeds goed na.

Is er sprake van discriminatie wanneer toegangsvoorwaarden afhankelijk worden gemaakt van gezondheidstoestand? Enkel de bevoegde rechter kan zich uitspreken over het discriminatoir karakter van bepaalde maatregelen of over de objectieve en redelijke rechtvaardiging ervan. Unia meent dat het weigeren van toegang tot goederen en diensten op grond van vaccinatiestatus en/of het toekennen van bepaalde voordelen aan wie zich laat vaccineren als discriminerend zou kunnen worden beschouwd.  

• Wat kan Unia doen?

Afhankelijk van de individuele situatie kan Unia beslissen om met jouw toestemming de aansprakelijke te contacteren om het wettelijk kader te verduidelijken en te vragen om erover te waken dat er geen maatregelen worden genomen die in overtreding zijn met de antidiscriminatiewetgeving (en/of de regelgeving rond het gebruik van het Covid Safe Ticket).

• Wat doet Unia niet?
• Wat gebeurt er met je melding?

2. Kan men de toegang tot goederen en diensten, activiteiten, events, enz. afhankelijk maken van een Covid Safe Ticket (CST)?

Ja, dat kan.

De overheid heeft de wettelijke mogelijkheid gecreëerd om een Covid Safe Ticket (CST) als toegangsvoorwaarde te stellen tot welbepaalde plaatsen, activiteiten en evenementen. In het FAQ van de website www.info-coronavirus.be vind je terug waaraan evenementen moeten voldoen om gebruik te kunnen maken van het CST.

Het CST mag niet gebruikt worden voor andere doeleinden dan deze bepaald in de regelgeving. 

De voorwaarden voor het toegestane gebruik van het CST kunnen wijzigen. We baseren ons op de momenteel geldende en gepubliceerde regel- en wetgeving.

• Wat kan Unia doen?

Afhankelijk van de individuele situatie kan Unia beslissen om met jouw toestemming de aansprakelijke te contacteren om het wettelijk kader te verduidelijken en te vragen om erover te waken dat er geen maatregelen worden genomen die in overtreding zijn met de antidiscriminatiewetgeving door het gebruik van het Covid Safe Ticket.

• Wat doet Unia niet?
• Wat gebeurt er met je melding?

3. Is het discriminatie als ik moet betalen voor coronatesten om een Covid Safe Ticket te bekomen?

Er is een risico op indirecte discriminatie. Het Covid Safe Ticket is gratis, maar er is wel een kost verbonden aan het afleggen van een coronatest. Unia betreurt dat niet alle middelen om de overdracht van het virus te beperken voor iedereen toegankelijk of zelfs gratis zijn.

• Wat kan Unia doen?

Unia volgt meldingen over betalende coronatesten niet individueel op. Unia uitte al eerder haar bezorgdheid over het uitsluitend aanbieden van gratis PCR-testen aan personen die nog niet de kans kregen om zich volledig te laten vaccineren.

• Covid-vaccinatiepaspoort en gratis PCR-tests: overheid moet knelpunten aanpakken
• Gratis PCR-testen: ja, maar voor wie?

4. Is het niet-naleven van de uitzondering op de mondmaskerplicht discriminatie?

Hoewel enkel de bevoegde rechter zich kan uitspreken over het discriminatoir karakter van bepaalde maatregelen of over de objectieve en redelijke rechtvaardiging ervan, meent Unia dat het ontzeggen van de toegang aan personen die omwille van medische redenen of een handicap geen mondmasker kunnen dragen (mits een medisch attest) zou kunnen beschouwd worden als een discriminatie op grond van gezondheidstoestand en/of handicap. 

Op info-coronavirus.be lezen we hierover:

“Wanneer het dragen van een mondmasker niet mogelijk is omwille van medische redenen, mag een gelaatsscherm worden gebruikt. De personen die in de onmogelijkheid zijn een mondmasker of een gelaatsscherm te dragen omwille van een beperking, gestaafd door middel van een medisch attest, moeten niet voldoen aan deze verplichting.”

• Wat kan je zelf doen?

Indien je wil kan je, met de bovenstaande informatie, zelf contact opnemen met de instantie die je de toegang weigerde zonder mondmasker.

• Wat kan Unia doen? 

Unia kan met jouw toestemming contact opnemen met de aansprakelijke om deze te wijzen op de bestaande wetgeving en aan te manen om de uitzonderingsmogelijkheid op de mondmaskerplicht na te leven.

Unia volgt de problematiek daarnaast ook structureel op.

1. Kan een school vragen naar de vaccinatiestatus van haar leerlingen?

Het antwoord op deze vraag valt niet onder de bevoegdheid van Unia maar onder de bevoegdheid van de gegevensbeschermingsautoriteit.  

2. Kan een school de toegang weigeren tot bepaalde schoolactiviteiten, stages enz. op grond van vaccinatiestatus?

Neen, dit kan niet.

In België is vaccinatie tegen het coronavirus sterk aanbevolen maar niet verplicht. De overheid zet sterk in op het motiveren van burgers om zich te laten vaccineren. Ook onderwijsinstellingen worden daarom gestimuleerd om met leerlingen over vaccinatie te spreken. Scholen kunnen echter geen vaccinatie eisen.

Hoewel enkel de bevoegde rechter zich kan uitspreken over het discriminatoir karakter van bepaalde maatregelen of over de objectieve en redelijke rechtvaardiging ervan, meent Unia dat het weigeren van toegang tot onderwijsactiviteiten op grond van vaccinatiestatus als discriminerend zou kunnen worden beschouwd.

Bekijk ook: Corona: veelgestelde vragen en antwoorden - basis en secundair onderwijs | Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming

Wat kan je zelf doen? Als je je vragen stelt over het beleid van de school, raden wij je ook aan om hierover in gesprek te gaan met de klastitularis of met de directie en/of inrichtende macht. Bovenstaande informatie kan je daarbij verder helpen

• Wat kan Unia doen?

Als een school de toegang weigert tot bepaalde schoolactiviteiten, stages enz. kan Unia beslissen om - met jouw toestemming - de onderwijsinstelling te contacteren om haar te informeren over het wettelijk kader en vragen om erover te waken dat er geen maatregelen worden genomen die in overtreding zijn met de antidiscriminatiewetgeving.

Unia volgt de problematiek ook structureel op.

3. Wat als de school een uitstap of reis organiseert waarvoor een digitaal COVID-certificaat vereist is?

Bij reizen binnen Europa wordt nog steeds het Europees Digitaal COVID-certificaat gebruikt. Het is ook mogelijk dat in het land van bestemming een Digitaal COVID-certificaat geldt als toegangsvoorwaarde tot horeca, voorstellingen en bepaalde transportmiddelen.

• Wat kan Unia doen?

Unia heeft deze problematiek aangekaart bij de bevoegde ministers. We dringen erop aan dat scholen bij het organiseren van activiteiten en reizen op zoek gaan naar de meest inclusieve oplossing, opdat zo veel mogelijk leerlingen zouden kunnen deelnemen.

Dat kan bijvoorbeeld door na te denken over het land van bestemming, door het programma van de activiteit of de reis aan te passen, door reizen in te korten of door tussen te komen in de kosten van coronatesten.

1. Kan mijn werkgever eisen dat ik gevaccineerd ben?

Kan een werkgever van sollicitanten eisen dat ze gevaccineerd zijn, werknemers weigeren het overeengekomen werk uit te voeren of werknemers ontslaan omdat ze niet gevaccineerd zijn?

Neen. Je vaccinatiestatus maakt deel uit van je gezondheidstoestand. Gezondheidstoestand is een beschermd kenmerk volgens de antidiscriminatiewetgeving.

Aangezien er geen specifieke wettelijke regeling is die vaccinatie verplicht maakt, mag men werknemers niet onderscheiden, weigeren, controleren of ontslaan op grond van hun vaccinatiestatus. Bovendien ben je als werknemer niet verplicht om je vaccinatiestatus mee te delen.

Let op: Werknemers die om professionele redenen zich buiten België begeven kunnen wel geconfronteerd worden met restricties op basis van vaccinatiestatus. Bij reizen naar het buitenland wordt er nog steeds een digitaal COVID-certificaat gebruikt en kunnen er andere regels inzake vaccinatieplicht gelden. Afhankelijk van het land van bestemming kunnen er verschillende regels gelden bij vertrek en terugkeer.

Is er sprake van discriminatie wanneer toegang tot werk afhankelijk worden gemaakt van de  gezondheidstoestand van de werknemer?  Bij maatregelen op basis van vaccinatiestatus zoals weigering aanwerving, weigering van overeengekomen werk of zelfs ontslag, kan  enkel de bevoegde rechter zich uitspreken over het discriminatoir karakter van bepaalde maatregelen of over de objectieve en redelijke rechtvaardiging ervan. Unia meent dat het weigeren van toegang tot werk op grond van vaccinatiestatus en/of het toekennen van bepaalde voordelen aan wie zich laat vaccineren als discriminerend zou kunnen worden beschouwd. Dit kan verschillende groepen mensen treffen, maar ook personen die zich om redenen van gezondheidstoestand of handicap niet kunnen laten vaccineren.

Afhankelijk van de individuele situatie kan Unia beslissen om met jouw toestemming de wetgever te contacteren om het wettelijk kader te verduidelijken en te benadrukken dat er geen maatregelen worden genomen die in overtreding zijn met de antidiscriminatiewetgeving.

2. Mag de werkgever naar mijn vaccinatiestatus informeren?

Werknemers zijn niet verplicht hun vaccinatiestatus mee te delen. Bovendien mogen werkgevers de vaccinatiestatus van hun werknemers slechts volgens de voorwaarden van het gegevensbeschermingsrecht verwerken. De gegevensbeschermingsautoriteit is bevoegd om hierover meer informatie te geven.

3. Wat als ik op het werk geen mondmasker of gelaatsscherm kan dragen omwille van een medische toestand  of handicap?

In bepaalde sectoren (gezondheidssector, openbaar vervoer,…) is het dragen van een mondmasker nog steeds verplicht, ook voor werknemers.

Het kan zijn dat je om medische redenen geen mondmasker of gelaatsscherm kan dragen (bijv. bij bepaalde  allergieën, om geestelijke gezondheidsredenen ...).

Op info-coronavirus.be lezen we hierover: “Wanneer het dragen van een mondmasker niet mogelijk is omwille van medische redenen, mag een gelaatsscherm worden gebruikt. De personen die in de onmogelijkheid zijn een mondmasker of een gelaatsscherm te dragen omwille van een beperking, gestaafd door middel van een medisch attest, moeten niet voldoen aan deze verplichting.”

In veel gevallen worden werknemers met een chronische medische aandoening als personen met een handicap worden beschouwd. Je hebt als werknemer met een handicap een (grondwettelijk) recht op redelijke aanpassingen.

• Wat betekent dit in deze context?

1. Je kan om aangepast werk verzoeken.
2. Indien de aard en de context van de beroepsactiviteiten het toelaten, kan je een afwijking van het gezondheidsbeleid in de onderneming vragen (vb. de mogelijkheid om een gelaatsscherm te dragen, telewerk, plexiglazen scherm, ...).

• Wat kan je zelf doen?

Neem schriftelijk contact met je werkgever als je omwille van handicap redelijke aanpassingen wil vragen in verband met de mondmaskerplicht. In deze brochure vind je meer informatie over redelijke aanpassingen op de werkvloer.

• Wat kan Unia doen?

Als een werkgever weigert redelijke aanpassingen te verlenen aan een werknemer  kan Unia beslissen om - met jouw toestemming - de werkgever te contacteren om hem te informeren over het wettelijk kader en om eventueel te zorgen dat redelijke aanpassingen worden toegepast.

4. Mag de werkgever mij anders behandelen dan werknemers die wel gevaccineerd zijn?

Dit antwoord is belangrijk voor personen die zich niet willen vaccineren. Dit kan zijn omwille van onvoldoende vertrouwen in de werking van het vaccin of omwille levensbeschouwelijke, religieuze of politieke overtuigingen,…

Werkgevers kunnen je niet verplichten om je te laten vaccineren. Een werkgever heeft wel een vergaande zorgplicht als het gaat om een gezonde werkomgeving. Vooral in de zorg is het belang van veiligheid voor cliënten en personeel groot. De werkgever kan dus bijkomende gezondheidsmaatregelen opleggen aan personen die niet gevaccineerd zijn. Dit op voorwaarde dat deze maatregelen passend en proportioneel zijn.

Enkele voorbeelden:

• tijdelijke uitsluiting van bepaalde taken met nauw patiëntencontact;
• de verplichting om gezichtsscherm te dragen;
• het apart nuttigen van maaltijden;
• ...

5. Mag mijn werkgever een bonus invoeren voor werknemers die zich laten vaccineren?

Werkgevers mogen werknemers aanmoedigen tot vaccinatie. Dit kan door de werknemers te informeren over de vaccinatiecampagne of bijvoorbeeld het vaccin op te nemen als een extralegaal voordeel in het loonpakket.

Een individuele bonus toekennen aan werknemers die gevaccineerd zijn, vormt een direct onderscheid op grond van gezondheidstoestand en een indirect onderscheid op grond van verschillende andere beschermde criteria. Enkel de bevoegde rechter kan zich uitspreken over het discriminatoir karakter van bepaalde maatregelen of over de objectieve en redelijke rechtvaardiging ervan. Unia meent dat  het toekennen van bepaalde voordelen aan wie zich laat vaccineren als discriminerend zou kunnen worden beschouwd.

6. Komt er een vaccinatieplicht in de zorg?

Het is mogelijk dat de wetgever een vaccinatieverplichting invoert. In de Commissie Gezondheidszorg en Gelijke Kansen van de Kamer wordt een wetsvoorstel van 8 maart 2022 voor een verplichte vaccinatie tegen Covid-19 voor gezondheidszorgbeoefenaars besproken. Dit voorstel is nog geen goedgekeurde wet dus geldt er geen wettelijke verplichting tot vaccinatie in de zorg.

Unia volgt de evoluties op het gebied van vaccinatieplicht nauw op en zal hierover informeren op deze pagina’s.