Leeftijdsdiscriminatie (agisme)
Iedereen is op een bepaald moment jong of oud. Volgens de wet hebben alle mensen dezelfde rechten. Maar in de praktijk worden mensen vaak ongelijk behandeld vanwege hun leeftijd.
Wat is leeftijdsdiscriminatie (agisme)?
Bij leeftijdsdiscriminatie word je anders behandeld omdat je (te) oud of (te) jong bent in een situatie waarin dat onderscheid volgens de wet niet mag.
Leeftijd speelt een belangrijke rol in onze samenleving:
- Je krijgt of verliest bepaalde rechten door je leeftijd. Zo moet je bijvoorbeeld deelnemen aan de Europese verkiezingen als je 16 bent. Of reis je goedkoper met de trein als 65-plusser.
- Je kan ook te maken krijgen met vooroordelen en stereotypen omdat je oud(er) of jong(er) bent. In sommige gevallen mondt dit agisme uit in discriminatie.
Leeftijdsdiscriminatie: voorbeelden
- Een werkgever vraagt aan een uitzendbureau om voor een job alleen kandidaten jonger dan 30 te selecteren.
- Een bank weigert een kredietkaart aan klanten ouder dan 70.
- Een bediende krijgt te horen dat ze niet in aanmerking komt voor een opleiding omdat ze 'te dicht bij haar pensioenleeftijd staat'.
- Een bedrijf zoekt een expert sociale media en vermeldt in de vacature ‘kandidaten van 25 tot 35 jaar’.
- Een verhuurder wil niet verhuren aan jongeren (omdat de verhuurder bang is dat ze feesten zullen organiseren) of aan ouderen (omdat ze zogezegd de tuin niet zullen kunnen onderhouden).
Veel gestelde vragen over leeftijdsdiscriminatie
Openen Mag er een leeftijdslimiet staan in een vacature?
Dat mag als er een legitieme, gepaste en redelijke reden is. Dat is bijvoorbeeld het geval als er personen ouder dan 45 gezocht worden om antirimpelcrème te promoten. Is er geen legitieme, gepaste en redelijke reden? Dan is het verboden. Als een bedrijf bijvoorbeeld kandidaten zoekt ‘tussen 25 en 35 jaar’ of ‘jonge afgestudeerden’ is dat discriminatie, want bepaalde groepen personen worden automatisch uitgesloten. Een werkgever kan wel de gevraagde competenties verduidelijken (‘contacten in het jongerenmilieu’, ‘kennis van sociale media’, …) of het profiel voor de functie (‘weinig verantwoordelijkheid’, salarisniveau, …).
Openen Ik ben 30 jaar oud en solliciteerde voor een functie waarbij ‘startbaanovereenkomst’ vermeld werd. Ik kreeg als antwoord dat ik niet in aanmerking kom. Kan dat zomaar?
Startbaanovereenkomsten zijn een maatregel van de overheid (wet van 24 december 1999 ter bevordering van de werkgelegenheid) om de tewerkstelling van jonge mensen te bevorderen. Een kandidaat moet inderdaad jonger dan 26 jaar zijn om in aanmerking te komen voor een startbaanovereenkomst.
Volgens de antidiscriminatiewet gaat het niet om discriminatie als een onderscheid wordt opgelegd door een wet of decreet (artikel 11 antidiscriminatiewet). Bij een startbaanovereenkomst is dat het geval en mag er dus een leeftijdsgrens worden toegepast.
Openen Mag een werkgever oudere werknemers ontslaan?
Een werkgever mag een oudere werknemer ontslaan om dezelfde redenen als andere werknemers: bijvoorbeeld als de werknemer al verschillende negatieve evaluaties kreeg, of er een andere dringende reden voor ontslag is. Behalve als dat door een wet bepaald wordt, mag je ook niet ontslagen worden omdat je een bepaalde (pensioen)leeftijd bereikt hebt.
Openen Mogen verzekeringen duurder zijn voor oudere personen?
Het kan als het risico dat door de verzekering gedekt wordt, toeneemt met de leeftijd van de verzekerde. Bijvoorbeeld een duurdere hospitalisatieverzekering voor oudere personen. Betrouwbare nationale statistieken bevestigen dat het risico op gezondheidsproblemen inderdaad toeneemt met de leeftijd. Als de reden die de verzekeraar geeft niet objectief en redelijk is, is het verboden.
Openen Mag een museum een andere toegangsprijs toepassen voor oudere mensen?
Dat mag als dat op een objectieve manier gerechtvaardigd wordt. Bijvoorbeeld: 65-plussers krijgen een verlaagd tarief. Omdat 65 de officiële pensioensleeftijd is, vermindert het financiële inkomen van deze groep op dat moment. 65-plussers hebben daarom minder middelen voor vrijetijdsactiviteiten. Het museum stelt ook een verminderd tarief voor aan 2 andere groepen die het minder breed hebben: studenten en werkzoekenden.
Discriminatie op basis van leeftijd in de wet
- De wet ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie van 10 mei 2007 (antidiscriminatiewet) verbiedt discriminatie op grond van leeftijd: directe en indirecte discriminatie, intimidatie, opdracht tot discrimineren en cumulatieve en intersectionele discriminatie.
- De antidiscriminatiewet is enkel van toepassing op de federale bevoegdheidsdomeinen zoals werk, deelname aan economische, sociale, culturele of politieke activiteiten en het aanbieden van bepaalde goederen en diensten. Discriminatie in de regionale bevoegdheidsdomeinen, zoals huisvesting en onderwijs, wordt geregeld in de decreten en ordonnanties van de Gemeenschappen en Gewesten.
- Het verbod op leeftijdsdiscriminatie in het domein werk is een uitvoering van de EU Kaderrichtlijn 2000/78/EG van 27 november 2000 tot instelling van een algemeen kader voor gelijke behandeling in arbeid en beroep. Leeftijd is een van de belangrijke criteria waarbij discriminatie verboden is, maar voor de rechtvaardiging van het onderscheid geldt voor leeftijd een speciaal regime. Dat laat lidstaten toe een arbeidsmarktbeleid of ander sociaal beleid te ontwikkelen waarin leeftijd wel direct een rol kan spelen.
- De antidiscriminatiewet staat voor een burgerrechtelijke aanpak van discriminaties. Dit betekent dat het slachtoffer een beroep kan doen op de rechtbank om de discriminatie te doen stoppen (stakingsvordering), en onder meer een (forfaitaire) schadevergoeding kan vragen.
- Leeftijdsdiscriminatie is alleen in zeer uitzonderlijke gevallen strafbaar: opzettelijke discriminatie door een ambtenaar; aanzetten tot discriminatie, segregatie, haat of geweld op basis van leeftijd. Misdrijven die worden gepleegd vanuit een haatmotief waarbij agisme speelt, kunnen zwaarder worden bestraft.
Meer over discriminatie
Ontdek alle discriminatiecriteriaRaciale kenmerken
Discriminatie omwille van je nationaliteit, zogenaamd ras, huidskleur, afkomst, nationale of etnische afstamming.
Discriminatie melden
Voel je je gediscrimineerd of ben je getuige van discriminatie? Doe online je melding of bel gratis 0800 12 800 op werkdagen tussen 9.30 en 13 uur.