Als onafhankelijk toezichtsorgaan voor het VN-verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap, pleit Unia al jaren voor integrale toegankelijkheid van verkiezingen. Zonder deelname aan de verkiezingen is er namelijk geen sprake van volwaardige inclusie. 

Personen met een handicap worden nog altijd met drempels geconfronteerd wanneer ze hun stem willen uitbrengen. Ontoegankelijke stemlokalen, te weinig voorbehouden parkeerplaatsen, ontoegankelijk openbaar vervoer, weigering van ondersteuning door een naaste in het stemhokje … Ook voor mensen met een verstandelijke beperking of psychische kwetsbaarheid is stemmen niet vanzelfsprekend. Uit onderzoek van Unia blijkt een grote nood aan vlot toegankelijke informatie, aan informatie in eenvoudige taal en aan genoeg voorbereiding. 

Nu de opkomstplicht wordt afgeschaft, vreest Unia dat veel personen met een handicap verstek zullen laten gaan bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen. Om dat te vermijden is een sterk ‘flankerend beleid’ nodig waarbij maximaal wordt ingezet op toegankelijkheid en ondersteuning bij het stemmen. Alleen zo kunnen we van het democratische proces een succes voor iedereen maken. 

Aandacht voor alle kwetsbare groepen 

Unia vraagt ook aandacht voor andere groepen die met drempels te maken kunnen krijgen bij het uitbrengen van hun stem, zoals oudere of laaggeschoolde personen, personen in armoede, nieuwkomers, jongeren. Denk bijvoorbeeld aan bewoners van woonzorgcentra die zich moeilijk naar het stemlokaal kunnen begeven. Of aan kiezers die voor het eerst gaan stemmen en nog aansluiting moeten vinden bij het politieke gebeuren. Voor anderen kan het voorzien van informatie in eenvoudige taal dan weer het verschil maken. 

Wanneer de opkomstplicht wegvalt, zullen de stemgerechtigden overtuigd moeten worden om toch hun stem uit te brengen. Dit is een belangrijke opdracht en we moeten erop kunnen rekenen dat de overheid alles zal doen om alle stemgerechtigden te betrekken bij het democratische proces. 

Stemmen is een mensenrecht 

Stemmen is een fundamenteel recht. Zorg ervoor dat iedereen dat recht ook effectief kan uitoefenen. 

Toegankelijke verkiezingen zijn geen gunst, maar een recht. Het Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens vereist dat de overheid alles doet opdat het resultaat van de verkiezingen zo getrouw mogelijk de meningen van de verschillende groepen in de samenleving weerspiegelt. En het VN-verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap verplicht de overheid om ervoor te zorgen dat alle stemprocedures, -faciliteiten en voorzieningen toegankelijk zijn en gemakkelijk te begrijpen en te gebruiken. 

De Vlaamse overheid kan vandaag al werk maken van toegankelijkheid in de aanloop naar de lokale verkiezingen van 2024. Bijvoorbeeld door in te zetten op bewustmaking bij kwetsbare groepen en hun omgeving, middelen vrij te maken voor de voorbereiding en informatie in eenvoudige taal, de mogelijkheid te geven om vooraf te stemmen (per brief of digitaal), mobiele stembureaus te voorzien.  

Zo zorgen we ervoor dat alle stemgerechtigden hun stemrecht effectief kunnen uitoefenen en dat gemeenteraden de diversiteit in de Vlaamse steden en gemeenten vertegenwoordigen. Dat lijkt ons een heuse versterking van de lokale democratie.