Unia is verheugd dat ze er is: de General Comment nr. 5 oftewel de algemene aanbeveling van het VN-comité inzake de Rechten van Personen met een Handicap (hierna: VN-comité) over artikel 19 van het VN-verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap.

Wat staat er in artikel 19?

De Staten die Partij zijn bij dit Verdrag erkennen het recht van alle personen met een handicap om in de maatschappij te wonen met dezelfde keuzemogelijkheden als anderen. En ze nemen doeltreffende en passende maatregelen om het personen met een handicap gemakkelijker te maken dit recht ten volle uit te oefenen en volledig deel uit te maken van, en te participeren in de maatschappij. Onder meer door te waarborgen dat:

• Personen met een handicap de kans hebben om, op voet van gelijkheid met anderen, vrij hun verblijfplaats te kiezen, alsmede waar en met wie zij leven, en niet verplicht zijn te leven in een bepaalde leefstructuur.
• Personen met een handicap toegang hebben tot een reeks van thuis-, residentiële en andere maatschappij ondersteunende diensten, waaronder persoonlijke assistentie, noodzakelijk om het wonen en de opname in de maatschappij te ondersteunen en isolatie of uitsluiting uit de maatschappij te voorkomen.
• De sociale diensten en faciliteiten voor het algemene publiek op voet van gelijkheid beschikbaar zijn voor personen met een handicap en beantwoorden aan hun behoeften.

Artikel 19 gaat over het recht van personen met een handicap om een zelfstandig leven uit te bouwen en op voet van gelijkwaardigheid met anderen volwaardig deel te nemen aan de samenleving. Het artikel gaat in op de verantwoordelijkheid van de maatschappij om specifieke ondersteuning te voorzien en algemene maatschappelijke dienstverlening beter beschikbaar te maken voor personen met een handicap. 

General Comment nr. 5

Het verwondert niet dat het VN-comité in haar algemene aanbeveling nr. 5 sterk pleit voor de-institutionalisering. Dit is het verder afbouwen van begeleidings- en opvanginitiatieven waarbij personen op grond van hun specifieke handicap met elkaar samenleven en ze weinig of geen controle of inspraak hebben over de manier waarop hen ondersteuning wordt geboden.

Het VN-comité pleit voor de verdere uitbouw van een gamma aan ondersteuningsmogelijkheden die enerzijds maatschappelijke deelname bevorderen en anderzijds sterk persoonsgericht en geïndividualiseerd zijn (bijvoorbeeld maximaal uitgaan van een één-op-één begeleiding voor de betrokken personen).

Wat vinden we terug in aanbeveling nr. 5? Inhoudelijk drie belangrijke zaken:

• een verdere verduidelijking van de inhoud van artikel 19 en centrale begrippen (onafhankelijk leven, deelname aan de maatschappij, persoonsgerichte ondersteuning, persoonlijke assistentie);
• verplichtingen die landen als gevolg van het artikel moeten nakomen, beschermen of uitvoeren;
• de dwarsverbindingen van artikel 19 met andere bepalingen van het mensenrechtenverdrag.

Het VN-Comité schuift ook enkele prioriteiten naar voor waarin op kortere termijn vooruitgang geboekt moet worden:

1. het erkennen van de rechts- en handelingsbekwaamheid;
2. discriminatie op basis van handicap tegengaan;
3. toegankelijkheid bevorderen van de bredere huisvestingssector;
4. een concreet actieplan om in een aanbod aan geïndividualiseerde ondersteuning te voorzien;
5. een concreet actieplan voor de bevordering van zelfstandig leven en maatschappelijke participatie;
6. bevordering van de toegankelijkheid van maatschappelijke diensten (met bijzondere aandacht voor ICT).

Om deze prioriteiten te realiseren, vraagt deze aanbeveling een passende monitoring en waar nodig heroriëntering van overheidsinvesteringen. Unia roept alle beleidsverantwoordelijken in België op om deze aanbeveling ter harte te nemen bij het opmaken van hun beleid.

Lees hier de algemene aanbeveling nummer 5.