Vaststelling

Vlaamse Gemeenschap en Vlaams Gewest

In België communiceren ongeveer 50.000 à 60.000 dove personen via Gebarentaal. Van deze groep kan ongeveer 80% niet schrijven of lezen. Bijgevolg is het cruciaal dat er voor dove personen voldoende tolken en tolkuren beschikbaar zijn zowel voor dagelijkse activiteiten (media, justitie, gezondheid, deelname aan politieke en sociale activiteiten) alsook in de arbeids- of onderwijscontext.
Het gebrek aan tolken is het hoogst in het onderwijs.

Dove leerlingen (zowel voor kinderen in het gewone onderwijs als in het volwassen onderwijs) genieten slechts een beperkt aantal tolkuren per week. Lessen volgen zonder tolkondersteuning vergt heel wat inspanningen en legt de lat voor dove kinderen een heel stuk hoger dan voor andere.

Een tweede knelpunt is het precaire statuut van de erkende tolken.
Doordat de huidige (financiële) condities van de tolken in Vlaamse Gebarentaal niet aanlokkelijk zijn, gaan weinig tolken fulltime aan de slag. Hierdoor is er een tekort aan werkende tolken.

Franse Gemeenschap

De Franse Gemeenschap van België telt momenteel ongeveer 30.000 volwassenen en 9.000 kinderen onder de 15 jaar die doof of slechthorend zijn en die via gebarentaal communiceren (officieel erkend door een decreet van de Franse Gemeenschap in 2003).

80% van de doven kan correct lezen noch schrijven.

De behoefte aan tolken gebarentaal is dan ook enorm, zowel voor het dagelijkse en beroepsleven, als voor de scholing van doven.

En toch is er een structureel tekort aan tolken in de Franse Gemeenschap.

Verschillende factoren zijn daar de oorzaak van:

1. om een goed niveau te halen duurt de opleiding al snel 4 à 5 jaar;
2. het aanbod opleidingen gebarentaal beantwoordt onvoldoende aan de reële behoeften. De toegang tot het beroep verloopt via lessen sociale promotie. Momenteel worden er in Brussel geen lessen meer georganiseerd. Er bestaat een project voor een Master in gebarentaal maar er doen zich blijkbaar een aantal budgettaire problemen voor;
3. de diensten die het aanbod aan tolken organiseren in het Brussels en Waals Gewest (SISW en SISB) werken met een beperkt aantal bedienden en heel wat zelfstandigen. Die werken vaak elders en zijn niet altijd beschikbaar. Aan de sterke vraag naar tolken kan vaak niet worden voldaan; 
4. wat opleiding, statuut en vergoeding betreft moet het vak van tolk worden opgewaardeerd.

Aanbeveling

Het Centrum pleit ervoor dat de Vlaamse en Franse Gemeenschap een oplossing ten gronde zou zoeken voor de problemen inzake opleiding en de gebrekkige belangstelling voor het beroep van tolk – gebarentaal.

Stand van zaken:

• In het kader van de samenwerkings-overeenkomsten tussen het Centrum en de Franse Gemeenschap: opstellen van een overeenkomst tussen de Fédération Francophone des Sourds de Belgique, de Directie voor gelijkheid van kansen in de Franse Gemeenschap en het Centrum.