Het onderzoek brengt verschillende hindernissen aan het licht en benadrukt de rol van familie en professionals bij de participatie van personen met een handicap. Je stem uitbrengen is een basisrecht en kunnen stemmen is onmisbaar voor de inclusie en de gelijke behandeling van personen met een handicap. 

“Gedurende jaren hebben bewoners te horen gekregen dat ze ziek zijn, dat ze niets kunnen”, vertelt Lisa, die werkt in een organisatie die psychiatrische zorg verleent. “Stemmen is een mooie manier om te zeggen: 'Je stem doet ertoe'. Ze verwachten zelfs dat je die komt uitbrengen.”

"Ik ben een persoon met een handicap en ik oefen mijn stemrecht uit! Het geeft me de indruk dat ik als een normaal persoon wordt gezien. Ik wil stemmen als een normaal persoon. Ik stem zoals iedereen, er is geen verschil. Ik zou het niet kunnen verdragen, als men me dit zou afnemen. Ik heb altijd al gestemd."

(Fabrice, die onder begeleiding zelfstandig woont)

Unia praatte voor dit onderzoek onder andere met directeurs van instellingen, artsen, opvoeders, maatschappelijk assistenten, vrederechters en afdelingshoofden in psychiatrische ziekenhuizen. Zij bevestigden dat de mentaliteit rond stemrecht aan het veranderen is – of dat ze op zijn minst dringend moet veranderen. Ondanks een gebrek aan middelen en personeel doen ze aanzienlijke inspanningen om personen met een beperking te informeren, hen uitleg te geven, te begeleiden en te helpen opdat ze hun stemrecht zouden kunnen uitoefenen.

“Het waardevolle werk van al deze mensen is zeker toe te juichen”, reageert Els Keytsman, directeur van Unia. “Zij maken van het stemrecht een prioriteit in hun educatief werk. Door hun inspanningen helpen ze om te komen tot een inclusieve samenleving waarin iedereen meedoet”.

Families die zich engageren

De interesse voor het stemrecht en de motivatie van kiezers met een handicap hangen sterk af van de invloed van de ouders. “We hebben altijd geprobeerd om onze zoon zoveel mogelijk uit te dagen”, vertelt Cynthia. “Zodra hij 18 werd, was het een evidentie dat Karl ging stemmen.”

Sommige ouders merken evenzeer op dat je stem uitbrengen iets is dat een persoon helpt om zijn plek te vinden in de samenleving. “Ze moeten gaan stemmen en hun plaats opeisen”, denkt Raymond, vader van een jongen met een handicap.

"Door te stemmen behouden we ons democratische recht, ons recht om te spreken, ons recht om te leven. Ook wij moeten onze stem laten horen!”

(Pierre, die in een situatie van begeleid zelfstandig wonen leeft)

Anderen, zoals Daniëlle, onderstrepen de sociale rol van ‘gaan stemmen’: “Het is een leuk moment voor mijn dochter Odile. Het heeft niet zozeer politiek belang voor haar, maar is voor haar wel een belangrijk sociaal gebeuren.”

“Van kinds af aan was ik me bewust van het belang van deelname aan het sociale leven. Het gevoel dat niet meer te kunnen, was lastig! Het was frustrerend! Nu ga ik opnieuw stemmen en voel ik me weer een burger zoals alle anderen.”

(Mike, die een tijdlang leefde in een initiatief beschut wonen)

Er zijn nog hindernissen

De naaste omgeving en geëngageerde professionals weten als geen ander wat de hindernissen zijn voor kiezers met een psychische of lichamelijke beperking. “Zij kunnen op hun niveau knokken tegen die hindernissen, maar ze zijn niet de enige spelers die betrokken zijn”, zegt Els Keytsman. “De samenleving moet vooral de capaciteiten van personen met een handicap erkennen en beklemtonen. In hun leefomgeving moet het personeel blijvend worden gesensibiliseerd rond het belang van het stemrecht. Het personeel en de families moeten alle middelen en de tijd krijgen om personen met een beperking voor te bereiden op het uitbrengen van hun stem. En de overheid moet zorgen voor verstaanbare informatie, toegankelijke tools en de optimale voorwaarden om te kunnen stemmen. Ze moet verder werk maken van alternatieve methoden om te stemmen.”

"Men behandelt ons als kinderen, maar we zijn geen kinderen meer, we zijn volwassenen. Ook al kunnen we niet lezen of schrijven. Stemmen is een manier om gehoord te worden, om je volwassen te voelen”

(Mathieu, bewoner van een residentiële opvangdienst voor volwassenen met een handicap)