Waarom een advies over duurzame mobiliteit?

Veel gewestelijke en gemeentelijke overheden in ons land zijn namelijk bezig met duurzame mobiliteitsmaatregelen zoals lage-emissiezones (LEZ), een slimme kilometerheffing en autovrije/luwe gebieden. Een goede zaak om te zorgen voor meer verkeersveiligheid, minder files, een gezonde leefomgeving, een betere luchtkwaliteit en een betere uitgangspositie in de strijd tegen klimaatverandering. Vooral voor sociaal kwetsbare groepen, die vaker in ongezonde, stedelijke buurten wonen, kan het effect positief zijn. Tegelijk blijkt uit meldingen bij Unia dat de maatregelen een negatieve impact kunnen hebben op de mobiliteit en maatschappelijke participatie van deze groepen. 

10 aanbevelingen voor inclusieve en duurzame mobiliteit 

1. Duurzame mobiliteitsmaatregelen zoals LEZ en kilometerheffing harmoniseren tussen de verschillende gewesten via de Interministeriële conferentie Mobiliteit 
2. Houders van een blauwe parkeerkaart voor personen met een handicap vrijstellen van kilometerheffing en hen een inrijvergunning voor LEZ toekennen 
3. Personen met verhoogde tegemoetkoming in de gezondheidszorg extra ondersteunen op het vlak van duurzame mobiliteit  
4. Uitzonderingen en inrijvergunningen zo veel mogelijk automatisch toekennen om administratieve overlast en non-take up van rechten te vermijden, bijvoorbeeld via een centraal parkeer- en toegangsrechtenregister om de problemen van personen met een handicap door de digitalisering van parkeerrechten (parkeercontrole via scancars) op te lossen  
5. De vele, verspreide ondersteunende maatregelen in het kader van de modal shift (verschuiving naar alternatieven voor wegtransport) te harmoniseren 
6. Meer inzetten op een goed, betrouwbaar, toegankelijk, betaalbaar en attractief openbaar vervoer  
7. Werkgevers aanzetten om voor werknemers met niet-regelmatige uurroosters en werknemers die zich tijdens hun werkuren met hun privévoertuig moeten verplaatsen, mobiliteitsplannen te ontwikkelen, vormen van collectief vervoer te organiseren en hen te ondersteunen in de richting van minder vervuilende alternatieven 
8. Rekening houden met mantelzorgers en professionele zorgverstrekkers bij duurzame mobiliteitsmaatregelen én een tijdelijke inrijvergunning voorzien voor patiënten van een ziekenhuis binnen een LEZ die een verhoogde tegemoetkoming genieten of het statuut chronische aandoening hebben 
9. Met kwetsbare groepen overleggen bij de uitwerking van duurzame mobiliteitsmaatregelen 
10. Duidelijk en centraal communiceren over de diverse duurzame mobiliteitsmaatregelen 

Aandachtspunten bij inclusieve mobiliteit 

Mobiliteitsmaatregelen kunnen een grote invloed hebben op de mobiliteit en maatschappelijke participatie van kwetsbare groepen: 

• Personen met een handicap, ouderen en gezinnen met (jonge) kinderen hebben niet altijd voldoende middelen om een elektrische wagen of een wagen met een minder vervuilende verbrandingsmotor te kopen. Tegelijk bieden het openbaar vervoer of andere duurzame(re) vervoersmiddelen in bepaalde gevallen geen (afdoende) oplossing voor deze groepen.  
• Toegangsbeperkende maatregelen kunnen een belangrijke impact hebben op personen met een handicap en chronisch zieken die overdag zorg en bijstand aan huis krijgen van mantelzorgers en professionele zorgverstrekkers. Ook patiënten die (frequent) naar een ziekenhuis in een LEZ moeten, kunnen daardoor getroffen worden.  
• In grootsteden spelen soms ook gentrificatieprocessen die huur- en huizenprijzen doen stijgen. Daardoor verhuizen mensen naar de meer betaalbare periferie en moeten ze pendelen naar hun werkplek in de grootstad. Als dat niet kan met het openbaar vervoer of via alternatieve vervoersmiddelen, zou een LEZ of de Brusselse tolzone hen daarbij disproportioneel kunnen belasten.