Er zijn talloze getuigenissen geweest over de dramatische toestanden en het isolement van ouderen in woonzorgcentra, als gevolg van de coronamaatregelen. Eind juni was er sprake van 6.249 Covid-overlijdens in woonzorgcentra. Dat stemt overeen met 64,3% van alle overlijdens in verband met Covid-19.

Het is overigens discriminerend om alleen te kijken naar het criterium leeftijd bij beslissingen over de toegang tot zorgverlening. Een globaal onderzoek van iemands individuele situatie is noodzakelijk wanneer men wil beslissen of een bepaalde vorm van zorg al dan niet geschikt is voor deze persoon. Unia herinnerde al aan dit principe na heel wat meldingen hierover in april 2020.

Ook al voor de coronapandemie

Spijtig genoeg stonden de grondrechten van ouderen ook al voor het begin van de coronapandemie onder druk. Als we over grondrechten praten, hebben we het onder meer over het recht op een menswaardig leven, het recht op leven, het recht op lichamelijke en geestelijke integriteit, het recht op vrijheid, het recht op veiligheid. En ook over het verbod op mensonwaardige en vernederende behandelingen.

Al die rechten staan in het Handvest over de grondrechten van de Europese Unie. In artikel 25 van dit Handvest staat duidelijk dat de EU het recht van ouderen erkent en respecteert wanneer het gaat om het leiden van een waardig, zelfstandig leven en de deelname aan het maatschappelijke en culturele leven. Dit Handvest werd in 2000 goedgekeurd door het Europees Parlement, de Raad van Europa en de Europese Commissie.

Woonzorgcentra

Al in 2016 concludeerde Unia in een studie over de mensenrechtensituatie van ouderen in woonzorgcentra dat er heel wat problemen waren met de naleving van de grondrechten van de bewoners. Die problematische toestand werd alleen maar erger door de Covid-19-crisis.

Tegen 2050 zal 1 op 6 personen in de samenleving ouder dan 65 zijn. Wat moet er gebeuren om de rechten van ouderen beter te beschermen terwijl we zien dat ze erg kwetsbaar blijven in de samenleving? Laten we ons inspireren door de VN-conventie over de rechten van personen met een handicap. Die conventie bepaalt bijvoorbeeld dat er in ieder land een onafhankelijk ‘mechanisme’ moet komen dat toeziet op de naleving van de tekst, de overheden adviseert en regelmatig overleg pleegt met de organisaties die ouderen vertegenwoordigen. Dit mechanisme moet rechtstreeks aan de VN rapporteren.

We kunnen het drama, dat we nu meemaken, niet meer veranderen. Maar we kunnen wel voorkomen dat zo’n drama zich nog herhaalt. Om die reden dringt Unia er bij de overheden in België op aan om te ijveren voor de goedkeuring van een VN-conventie over de rechten van ouderen. Zo’n conventie zou een zinvol instrument zijn om de grondrechten van ouderen beter te beschermen. Laten we ons inspannen om tot zo’n tekst te komen en hieruit ook gevolgen trekken op nationaal vlak.