Protest tegen EVRAS

Al een tijdje neemt het protest tegen EVRAS (afkorting voor ‘Éducation à la vie relationnelle, affective et sexuelle’) alarmerende vormen aan: beledigingen en haatspraak op spandoeken en op sociale media, desinformatiecampagnes, vandalisme ... Waarom neemt het protest tegen deze relationele, affectieve en seksuele opvoeding – amper twee sessies van telkens twee uur gedurende de hele schoolloopbaan - die nu verplicht zijn in het zesde leerjaar en in het vierde secundair op Franstalige scholen, zulke haatdragende, gewelddadige en verdeeldheid zaaiende vormen aan?

Het protest wordt aangezwengeld door een amalgaam van geruchten, pseudowetenschappelijke theorieën, stereotypen en bangmakerij dat gretig worden gedeeld op de sociale media.

Unia, het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (IGVM) en de Franstalige kinderrechtencommissaris (verder de Délégué général aux droits de l'enfant of DGDE genoemd) luiden de noodklok over de risico’s die de desinformatie rond EVRAS met zich meebrengt. Niet alleen de LGBTI+ gemeenschap wordt erdoor getroffen, maar ook de vrouwen in het algemeen.

Haatspraak is een echte plaag op sociale media

Tot voor enkele jaren was haatspraak op sociale media een kwestie van enkele fanatieke (en bijna altijd anonieme) klavierridders. Die tijd is voorbij. Vandaag de dag worden racisme, moslimhaat, seksisme en haat tegenover LGBTI+ mensen openlijk gedeeld en geliket. Gebruikers menen dat ze op sociale media ongestraft haat kunnen zaaien.

Unia, het IGVM en de DGDE betreuren dat strafbare haatdragende teksten bijna nooit worden vervolgd. In vele gevallen gaat het om drukpersmisdrijven die moeten worden beoordeeld door een hof van assisen. Dat gebeurt in de praktijk zelden omdat een assisenproces heel wat organisatie vraagt.

Unia, het IGVM en de DGDE roepen de wetgever op om artikel 150 van de Grondwet te wijzigen zodat geschreven haatspraak die is ingegeven door bijvoorbeeld seksisme en haat tegenover LGBTI+ mensen daadwerkelijk kan worden beoordeeld door een correctionele rechtbank, wat sinds 1999 overigens al het geval is voor racistische en xenofobe teksten.

Haat door woorden, haat door daden

Onze oproep is des te dringender omdat de impact van haatspraak op sociale media niet beperkt blijft tot de virtuele wereld. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat haatspraak leidt tot haatmisdrijven. Ook in het protest tegen EVRAS is er sprake van brandstichting en vandalisme in een aantal scholen.

In 2022 opende Unia 137 dossiers over seksuele oriëntatie. Wat daarbij opvalt is dat, in vergelijking met de andere dossiers, het merendeel ervan betrekking heeft op haatspraak (42%) en haatmisdrijven (39%). Wat de haatmisdrijven betreft, gaat het in zowat de helft van de gevallen over slagen en verwondingen. Soms kennen de feiten een nefaste afloop, zoals in het geval van Ihsane Jarfi, of meer recent dat van David Polfliet die in 2021 werd vermoord door zogenaamde ‘pedojagers’. Het amalgaam tussen homoseksualiteit en pedofilie – dat even ongegrond als gevaarlijk is – is trouwens nog zo’n voorbeeld van desinformatie die op de sociale media circuleert.

Nog in 2022 opende het IGVM 556 dossiers over discriminatie of pesterijen op grond van geslacht (Genderwet) en 56 dossiers in verband met de Seksismewet. Deze dossiers vormen slechts het zichtbare topje van de ijsberg. Niettemin tonen ze het belang aan van de strijd voor gendergelijkheid die door de tegenstanders van EVRAS wordt tegengewerkt en waarover ze foutieve informatie verspreiden op sociale media.

Gestructureerde aanval op de mensenrechten

Een deel van de retoriek die in België terug te vinden is in pamfletten en commentaren op sociale media wordt georkestreerd door buitenlandse ultraconservatieve groeperingen. Het verzet tegen affectieve en seksuele opvoeding op school, het amalgaam tussen homoseksualiteit en pedofilie, de haat tegenover trans personen, het in vraag stellen van de rechten van de vrouw om over haar eigen lichaam te kunnen beschikken of nog de campagnes tegen de ‘gendertheorie’ en de ‘woke ideologie’ zijn slechts enkele voorbeelden van het offensief dat wordt gevoerd tegen de rechten van de LGBTI+ gemeenschap en de vrouwen, en ruimer, tegen de mensenrechten.

Unia, het IGVM en de DGDE zijn bezorgd over de toenemende felheid waarmee dit offensief wordt gevoerd. Door de systemische draagwijdte neemt het de vorm aan van een echte ideologische oorlog die de fundamenten van onze Belgische samenleving in vraag stelt.

EVRAS is een kans voor dialoog

De polarisatie rond EVRAS vormt alleen maar een voedingsbodem voor nog meer onbegrip en geweld. Daarom roepen Unia, het IGVM en de DGDE alle betrokkenen op om de dialoog aan te gaan op basis van juiste informatie. EVRAS biedt net kansen om jongeren op een correcte en serene wijze te informeren en te sensibiliseren rond de vragen die ze zich stellen over hun affectieve en seksuele leven.

Op sociale media kunnen jongeren worden blootgesteld aan vaak foutieve en mensonterende voorstellingen over seksualiteit. Daarom is het van cruciaal belang dat ze op school leren hoe waardevol affectieve en seksuele relaties op basis van wederzijdse instemming en respect voor zichzelf en de anderen zijn.

Ons land heeft zich daartoe zelfs verplicht door het Kinderrechtenverdrag te ratificeren. Dat verdrag waarborgt aan alle minderjarigen het recht op onderwijs, gezondheid en ontwikkeling. De plaag van het pesten op school heeft vooral gevolgen voor meisjes en voor jongeren die zich vragen stellen over hun affectieve en intieme leven, hun genderidentiteit of hun seksuele oriëntatie. Net voor hen, maar ook voor alle jongeren in het algemeen, is de school de plek bij uitstek waar initiatieven zoals EVRAS een onmiddellijke positieve impact kunnen hebben. Op langere termijn kan dat alleen maar het wederzijdse begrip, de inclusie en de verdraagzaamheid in de samenleving ten goede komen.