Discriminerende of etnische profilering tegengaan

Bij proactieve politiecontroles bestaat het risico op discriminerende of etnische profilering. Zo’n profilering doet afbreuk aan de legitimiteit en de daadkracht van de politie en heeft een grote impact op de gecontroleerde burgers. Ze leidt bovendien tot een zorgwekkende polarisering in de samenleving, waarbij bepaalde burgers of groepen zich niet (langer) herkennen in het optreden van de politie. Hoewel dergelijke discriminerende praktijken verboden zijn, vormen ze nog steeds een probleem, zoals de omzendbrief erkent.

Vier principes om effectief en efficiënt te controleren

De omzendbrief schuift vier principes naar voren:

• Een rechtvaardige selectie
• Uitleggen waarom je controleert
• Respectvol omgaan met de gecontroleerde persoon
• Opbouwend reflecteren

De Minister verwacht dat het consequent uitvoeren van deze principes zal bijdragen aan de legitimiteit van de politie en de procedurele rechtvaardigheid van politiecontroles. Een dergelijke werkwijze zou immers de impact van een controle op burgers verminderen. Burgers zouden ook beter begrijpen en aanvaarden waarom zij worden gecontroleerd. Het kan ook leiden tot minder burgers die onnodig gecontroleerd worden en tot controles die meer efficiënte informatie opleveren.

Burgers, academici en middenveld ook aan zet?

Hoewel dit handelingskader een stap vooruit is in de strijd tegen discriminerende praktijken, is het werk allerminst af. Unia beveelt aan dat de mogelijkheden voor burgers om klacht in te dienen tegen bepaalde verboden gedragingen efficiënter, neutraler en transparanter worden gemaakt. Zo zal de rol van de ordediensten beter gelegitimeerd worden. Er moet ook onderzocht worden hoe beschermde criteria geregistreerd kunnen worden bij politionele controles, om zo discriminerende praktijken te kunnen vaststellen. Ten slotte moet de politie wettelijk verplicht worden om controles te registreren, en een document te overhandigen met vermelding van de redenen voor controle en de mogelijke rechtsmiddelen daartegen (zie aanbeveling 69 uit ons Memorandum).

In de omzendbrief wordt gesuggereerd dat bijkomend werk gemaakt moet worden van de politionele aanpak tegen discriminatie en racisme, met bijvoorbeeld een expliciet diversiteitsbeleid, een open organisatiecultuur en diverse opleidingen. Zoals steeds staat Unia paraat om haar expertise te delen met politiediensten die strijden tegen racisme en discriminatie en een doorgedreven diversiteitsbeleid willen voeren. Om dat traject kans op slagen te geven, is het cruciaal dat alle partners betrokken worden. De omzendbrief vermeldt uitdrukkelijk de betrokkenheid van Unia en ook het middenveld. We kijken ernaar uit om samen verdere stappen te zetten.