De oprichting van een Vlaams Mensenrechteninstituut gaat gepaard met het stopzetten van het samenwerkingsakkoord tussen de Vlaamse overheid en Unia, zoals aangekondigd in het Vlaamse regeerakkoord uit 2019. Dit betekent dat het nieuwe Mensenrechteninstituut vanaf midden maart de Vlaamse opdrachten van Unia zal overnemen. Jammer genoeg besliste de Vlaamse regering dat het personeel dat bij Unia voor deze opdrachten instaat, niet meegaat naar het Vlaamse mensenrechteninstituut. Deze beslissing dwong Unia tot het ontslaan van een significant aantal personeelsleden.

Unia blikt tevreden terug op verwezenlijkingen in Vlaanderen

Met het samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid, de gewesten en de gemeenschappen voor de oprichting van een interfederaal gelijkekansencentrum in 2014 kreeg Unia het mandaat om ook in Vlaanderen discriminatie en ongelijkheid te bestrijden. En Unia blikt tevreden terug op haar verwezenlijkingen in Vlaanderen.

• De Vlaamse meldpunten werden uitgebouwd tot sterke, regionale contactpunten die lokale besturen en actoren intensief bijstaan. Zo konden lokale besturen zich opwerpen als innovatieve spelers op vlak van diversiteit en gelijkheid. 
• Tal van Vlaamse organisaties en overheden konden rekenen op trainingen en begeleiding door experten van Unia.
• Met haar Diversiteitsbarometers zorgde Unia voor innovatief onderzoek rond onderwijs en huisvesting.
• Unia zette bakens uit op de weg naar meer inclusief onderwijs en stelde tal van tools ter beschikking.
• Met verschillende Vlaamse actoren werden samenwerkingsakkoorden, standaardformulieren en protocollen uitgewerkt in de strijd tegen discriminatie en ongelijkheid.
• Unia droeg bij aan het op punt stellen van praktijktesten die ondertussen ook door de rechtbank aanvaard worden als bewijsmiddel.
• Unia behandelde sinds 2014 enkele tienduizenden meldingen uit Vlaanderen en Brussel, op basis waarvan enkele duizenden dossiers werden geopend. Naast vele onderhandelde oplossingen bracht Unia met succes 4 individuele cases voor de rechtbank op basis van het Vlaamse gelijkekansendecreet.

Al deze expertise en methodieken wil Unia graag inbrengen in een samenwerking met het Vlaamse Mensenrechteninstituut, zodat het een goede start kan nemen.

Unia klaar om samenwerkingsafspraken te maken

De Vlaamse minister van Gelijke Kansen, zijn administratie en zijn consultants hebben van meet af aan kunnen rekenen op Unia bij de uitwerking van een kader voor het nieuwe Vlaamse instituut. Unia stelde zich daarbij altijd heel constructief op, al blijft het wel bezorgd dat de bescherming en ondersteuning van burgers niet gelijkwaardig zal zijn aan wat vandaag reeds bestaat. Een heel aantal adviesraden van de Vlaamse regering en een coalitie van middenveldorganisaties, delen die bezorgdheid.

Toch hoopt Unia dat het Vlaamse Mensenrechteninstituut zo snel mogelijk werkzaam kan zijn. Unia reikt de hand uit om samen duidelijke samenwerkingsafspraken te maken, in het belang van elke melder van discriminatie en organisatie die discriminatie wil aanpakken. Samenwerking zal ook belangrijk zijn bij het uitwerken van adviezen en aanbevelingen die aan meerdere bevoegdheden raken, en bij (internationale) rapportering.

Tot 15 maart 2023 blijft Unia discriminatiemeldingen registreren en opvolgen, met inbegrip van deze die betrekking hebben op Vlaamse bevoegdheden. Zo bouwen we een volledig beeld op over racisme en discriminatie in België. De meldingen helpen ons ook om aanbevelingen en adviezen op te stellen, en om structurele acties uit te bouwen voor meer gelijkheid.